آلرژی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به یک ماده غذایی substance واکنش منفی نشان می‌دهد. این واکنش‌ها ممکن است برای بقیه افراد کاملا بی‌ضرر باشد. این مواد با نام آلرژن‌ها (تحریک کننده‌ها) شناخته شده و ممکن است از منابع مختلفی مثل گرد و غبار، حیوانات، گرده‌ی گل، بعضی داروهای خاص و یا غذاها ساطع شوند. براساس بررسی‌های انجام شده تخمین زده می‌شود نزدیک به 6 درصد مردم اروپا نگران آلرژی‌ به مواد غذایی هستند.

حساسیت غذایی با آلرژی به غذا چه تفاوتی دارد؟

زمانی که به غذایی حساسیت داشته باشید، سیستم گوارش شما به آن غذا واکنش نشان می‌‎دهد. این موضوع ممکن است به دلیل ضعیف بودن سیستم گوارش شما برای هضم ماده غذایی باشد اما در واکنش‌های آلرژیک، سیستم ایمنی بدن تلاش می‌کند تا با از بین بردن عوامل حساسیت زا از بدن محافظت کند.

این اقدام که در علم پزشکی با عنوان "اشتباه سیستم ایمنی" شناخته می‌شود زمانی اتفاق می‌افتد که یک ماده آسیب زا به عنوان تهدید جدی شناخته شده و به آن حمله صورت می‌گیرد (این موضوع در زمان ایجاد سلول‌های سرطانی نیز اتفاق می‌افتد) زمانی که واکنش آلرژیک اتفاق می‌افتد، سیستم ایمنی شروع به تولید آنتی بادی -پروتئین‌هایی که برای شناسایی و حمله به مواد خارجی ساخته می‌شوند- می‌کند. آنتی بادی که عامل ایجاد واکنش‌های آلرژیک به غذا می‌شود ایمونوگلوبولین ای Immunoglobulin E (IgE) نام دارد.

چند نوع واکنش‌ آلرژیک وجود دارد؟

در معرض آلرژن‌ها قرار گرفتن، سطوح مختلفی از واکنش‌های آلرژیک را سبب می‌شوند که از سطوح پایین تا تهدیدکننده زندگی را شامل می‌شوند. موارد نرمال آلرژی باعث عطسه، گرفتگی و مسدود شدن بینی، خشکی چشم یا آب آوردن چشم، سرفه و یا خس خس شدید گلو شوند. موارد تهدیدکننده با عنوان آنافیلاکسیس anaphylaxis -حمله و شوک شدید- بروز می‌کنند. علائم آنافیلاکسی؛ تنگی نفس، ضربان قلب شدید، اضطراب و از بین رفتن هوشیاری بیان شده‌اند.

برای مدیریت آلرژی به غذاها چه کاری باید انجام داد؟

مدیریت آلرژی‌های غذایی موضوعی مهم در بهداشت عمومی است. مدیریت این موضوع مسئولیت جمعی صنعت غذا، تنظیم کنندگان بازار regulators، متخصصان سلامت و افراد حساس به آلرژِ‌ها هستند.

استفاده از علائمی مثل "حساسیت‌زا؛ نامناسب برای افراد مستعد حساسیت و . . . " روی بسته‌بندی‌های مواد خوراکی بهترین روش برای اطلاع رسانی به مصرف کنندگان است. این موضوع نیامند آن است که تولیدکننده با مواد اولیه‌ای که در محصول خود استفاده می‌کند و احتمال حساسیت‌زا بودن آن ها آشنا باشد. خرابی، آلودگی یا کوتاهی اتفاقی در فرآیندهای تولید، انبار کردن تجهیزات، کارمندان، فرآیندهای بسته‌بندی ، نظافت و یا ضدعفونی کردن محیط ممکن است باعث قرار گرفتن آلرژن‌ها روی خروجی‌ها و محصولات شوند.

برای مثال؛ کارخانه‌ تولید ماکارونی انواع مختلفی از ماکارونی را تولید می‌کند که در بعضی از آنها تخم مرغ استفاده شده و در بعضی استفاده نمی‌شود. با این فرض حتی اگر این دو مدل از ماکارونی در زمان‌های مختلفی تولید شوند؛ از تجهیزات یکسانی استفاده می‌شود. اگر در پاکسازی و نظافت هر کدام از بخش‌های خط تولید کوتاهی صورت گیرد، ذرات تخم مرغ ممکن است در هر دو محصول وجود داشته باشند. اگر کسی به تخم مرغ آلرژی داشته باشد، قطعا با مشکل مواجه خواهد شد.

همان طور که اشاره شد بعضی از تولید کنندگان محصولات غذایی از برچسب‌های هشداردهنده برای آگاه‌سازی مصرف کنندگان استفاده می‌کنند و با این کار به طور کامل دست مصرف کنندگان را باز می‌گذارند.

مصرف کنندگان در قبال محصولات غذایی چه حقوقی دارند؟

سوالی که پیش می‌آید این است: آیا می‌توانیم مطمئن شویم که محصول غذایی انتخابی ما حاوی مواد حساسیت‌زا نیست؟ پاسخ به این سوال قطعا بله است. افرادی که به مواد اولیه خاصی حساسیت دارند، این حق برایشان محفوظ و مشخص است که باید بدانند چه موادی در محصولی که خرید می‌کنند وجود دارد. در بعضی کشورها نیز قوانینی برای این موضوع وجود دارند که تولیدکنندگان موظف‌اند این موارد را رعایت کنند:

  • برچسب‌های مواد غذایی باید به طور دقیق به مواد اولیه که در محصول به کار رفته و حساسیت‌زا هستند اشاره کنند. فونت متفاوت، اندازه و رنگ این موارد باید از مواد اولیه عادی که در محصول به کار رفته متفاوت باشند. این تفاوت‌ها با این هدف بیان می‌شوند که افراد مستعد سریعا از جزئیات محصول مطلع شوند.
  • اگر تولیدکننده تمایلی به ارائه مواد اولیه استفاده شده در محصول ندارد، باز هم مواد حساسیت‌زا باید به طور مستقل روی برچسب نمایش داده شوند.
  • در توضیحات محصولاتی که به طور آنلاین خریداری می‌شوند، باید جزئیات مرتبط با مواد اولیه حسایت‌زا ارائه شوند. با این روش مصرف کنندگان مجبور نیستند بعد از خرید محصول با مواد سازنده آن آسنا شوند و در زمان خرید قدرت تصمیم گیری مطلوبی دارند.
  • مصرف کنندگان این حق را دارند که از تولیدکنندگان محصولات غیر بسته‌بندی مثل کترینگ‌ها، رستوران‌ها و فروشندگان دیگر در مورد روش‌های تولید، تمیزی تجهیزات و همچنین مواد اولیه حساسیت‌زا سوال کنند. همچنین کارمندان این مجموعه‌ها نیز باید در مورد مواد اولیه حساسیت‌زا که استفاده می‌شوند آگاهی کامل داشته باشند.

کلام آخر

به طور کلی آلرژی غذایی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به غذایی که معمولا بی ضرر است واکنش نشان می دهد. آلرژی در سراسر جهان در حال افزایش است و آلرژی های غذایی نیز شایع تر شده اند. ساده ترین راه برای درمان آلرژی ، حذف غذاهای حساسیت زا می باشد. اگر به مواد غذایی خاصی حساسیت دارید، قبل از مصرف مواد غذایی بسته بندی شده حتما برچسب پشت بسته بندی را بخوانید تا بتوانید از غذاهایی که باعث واکنش های آلرژیک می شوند اجتناب کنید.