نقش گل زعفران در طب سنتی
گل زعفران دارای خواص شگفت‌انگیز درمانی است. به همین دلیل در بسیاری از کتاب‌های تاریخی طب سنتی می‌توان ردپای زعفران را به‌عنوان یک داروی گیاهی مشاهده کرد. چراکه مصرف زعفران می‌تواند فواید بسیاری برای سلامت جسم و روان ما داشته باشد. اگر برای شما هم سوال است که نقش گل زعفران در طب سنتی چیست، با ما همراه باشید تا ابتدا با طبع زعفران و سپس خواص درمانی گل زعفران در طب سنتی بیشتر آشنا شوید.
زعفران چیست؟
بسیاری از ما با شنیدن نام زعفران به یاد ادویه‌ای خوش عطر و خوش طعم می‌افتیم. اما پیش از آنکه با ادویه زعفران آشنا شویم، بهتر است که گل این ادویه را بشناسیم. گل زعفران که با نام علمی Crocus sativus هم شناخته می‌شود از تیره زنبقیان است. این گل دارای ساقه‌ای زیرزمینی است که از پیاز خارج می‌شود. گلبرگ‌های آن هم به رنگ بنقش بوده و دارای کلاله و خامه است. از خشک شدن کلاله‌ها و خامه‌های گل زعفران، پودر یا ادویه زعفران به دست می‌آید که در آشپزی کاربرد بسیاری دارند.
گلبرگ‌های زعفران هم درست مانند کلاله یا خامه دارای خواص بسیاری هستند. به همین دلیل از آن‌ها برای درمان بیماری‌ها یا تولید لوازم آرایشی و بهداشتی هم استفاده می‌شود. به‌طورکلی می‌توان گفت گل زعفران دارای خواص شگفت‌انگیزی است. این گل نه‌تنها خواص درمانی بسیاری دارد، بلکه به دلیل رنگ و عطر منحصربه‌فردی که دارد هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زعفران که در زبان فارسی زرپران بوده است از گذشته‌های بسیار دور در طب سنتی کاربردهای فراوانی داشته است. علاوه بر طب سنتی، ردپای زعفران را می‌توان در رنگ‌آمیزی نقاشی‌ها، پارچه‌ها، تذهیب‌کاری‌ها و حتی ساخت عطر‌ها و به‌عنوان خوش‌بو کننده بدن هم پیدا کرد. برای مثال مصریان و ایرانیان باستان به حمام کردن با زعفران شهرت دارند. چراکه به این روش، بدن خود را خوش‌بو می‌کردند.
تاریخچه و قدمت زعفران به بیش از ۳ هزار سال پیش برمی‌گردد و بی‌دلیل نیست که در بسیاری از کتب‌های تاریخی به‌ویژه کتاب‌های پزشکی و طب سنتی، می‌توان اشاره به خواص زعفران را دید. در ادامه درباره نقش گل زعفران در طب سنتی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
طبع زعفران در طب سنتی
پیش از آنکه با خواص درمانی گل زعفران در طب سنتی آشنا شویم، ابتدا بهتر است که طبع این گل را بدانیم. چراکه در طب سنتی توجه به انواع طبع موادغذایی و مزاج‌ها اهمیت فراوانی دارد.
در طب سنتی و از دیدگاه سقراط، چهار مزاج اصلی وجود دارد که عبارت‌اند از:
1. مزاج گرم
2. مزاج سرد
3. مزاج خشک
4. مزاج تر
ابن سینا حکیم و دانشمند ایرانی از ترکیب این ۴ مزاج اصلی، در کتاب قانون خود به ۹ مزاج اشاره می‌کند. برای مثال بر اساس تقسیم‌بندی ابن سینا، مزاج صفراوی مرکب مزاج گرم و خشک و مزاج دموی مرکب مزاج تر و گرم است.
در طب سنتی به حفظ تعادل در این مزاج‌ها توصیه فراوان می‌شود. چراکه برهم‌خوردن تعادل در این مزاج‌ها، می‌تواند منجر به بروز مشکلات و بیماری‌های متعدد شود. به همین دلیل شناخت طبع و مزاج هر ماده غذایی پیش از مصرف آن اهمیت دارد.
بر اساس مستندات موجود در طب سنتی ایرانی، زعفران طبعی گرم و خشک دارد. بنابراین زعفران را با دو درجه گرمی و یک درجه خشکی می‌توان در طبع صفراوی قرار داد. البته بر سر میزان درجه خشکی یا گرمی زعفران اختلاف‌های بسیاری وجود دارد و بعضی درجه خشکی آن را ۲ و درجه گرمی آن را ۳ می‌دانند.
نقش خواص درمانی گل زعفران در طب سنتی
بسیاری از ما زعفران را تنها یک طعم‌دهنده یا رنگ‌دهنده به موادغذایی می‌دانیم. اما این گل شگفت‌انگیز سرشار از خواص درمانی است و مصرف آن می‌تواند مزایای بسیاری برای سلامت جسم و روان ما به همراه داشته باشد. در ادامه رایج‌ترین خواص درمانی گل زعفران در طب سنتی را بررسی می‌کنیم.
شادی‌آور
بسیاری از طبیبان و حکیمان در گذشته برای بهبود خلق‌وخوی بیماران خود یا درمان افسردگی، زعفران تجویز می‌کردند. چراکه گل زعفران شادی‌آور است. البته باید در مصرف گل زعفران تعادل را رعایت کرد، چون مصرف بیش از حد زعفران منجر به مسمویت یا واکنش‌های شدید مثل قهقه زدن می‌شود.
تقویت قوای جنسی
همان‌طور که گفتیم زعفران طبعی گرم و خشک دارد و به همین دلیل مصرف آن به افرادی که دارای مزاج سرد و تر هستند توصیه می‌شود. این افراد می‌توانند با مصرف زعفران به تقویت قوای جنسی خود بپردازند. چراکه زعفران خواصی دارد که محرک قوای جنسی است.
پاک‌سازی کننده سموم
بسیاری از طبیبان از زعفران به‌عنوان یک پاک‌سازی کننده سموم بدن یاد می‌کنند. چراکه زعفران با خواصی که دارد می‌تواند به پاک‌سازی کلیه و مثانه کمک کند. همچنین استفاده از زعفران روی پوست به پاک‌سازی پوست و شفاف شدن آن هم کمک می‌کند. به همین دلیل است که در بسیاری از کرم‌های آرایشی و بهداشتی از زعفران استفاده می‌شود. چراکه نه‌تنها تیرگی‌های زیر چشم را رفع می‌کند، بلکه باعث شفافیت پوست هم می‌شود.
کاهش دردهای قاعدگی
زعفران با خواصی که دارد می‌تواند به کاهش دردهای قاعدگی و تنظیم این عادت ماهانه در زنان کمک کند. چراکه زعفران می‌تواند میزان سروتونین در مغز را کنترل کند. تغییرات سروتونین در مغز عامل اصلی اختلالات قاعدگی و دردهای پریود است. بنابراین زعفران با کنترل کردن و تاثیر گذاشتن روی آن، می‌تواند به کاهش این اختلالات کمک کند.
نحوه مصرف گل زعفران در طب سنتی
در طب سنتی از گل زعفران به روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. دمنوش گلبرگ زعفران، دمنوش رشته‌های زعفران، روغن زعفران، ماسک خانگی صورت زعفران، شربت زعفران و بخور زعفران از جمله روش‌های مصرف متداول زعفران در طب سنتی هستند. بااین‌حال مصرف خوراکی زعفران به شیوه رایج در غذاها هم می‌تواند خواص بسیاری برای شما داشته باشد.
کلام آخر
همان‌طور که گفتیم زعفران دارای خواص بسیاری است و به همین دلیل از هزاران سال پیش موردتوجه طبیبان و حکیمان بوده است. در حال حاضر هم با پیشرفت علم پزشکی، خواص درمانی زعفران ثابت شده است و همچنان از این گل شگفت‌انگیز در طب سنتی با هدف درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود.