نگاهی به زندگی کشاورزان زعفران از کشت تا برداشت
زندگی کشاورزان پر از فراز و نشیب است و به همین دلیل شاید نتوان از نگاه خود آن‌ها یک روز از زندگی‌شان را تصور کرد. با‌این‌حال همه ما می‌دانیم که کشاورزان شبانه‌روز برای به عمل آمدن یک محصول تلاش می‌کنند و یک کشاورز زعفران هم از قاعده خارج نیست. او نیز زعفران را مثل کودک خود می‌بیند و شبانه‌روز برای پرورش آن تلاش می‌کند. اگر شما هم درباره زندگی کشاورزان زعفران کنجکاو هستید و می‌خواهید بدانید که چگونه به پرورش زعفران مشغول هستند، در ادامه همراه ما باشید تا به شما بگوییم که کشاورزان زعفران در طول هرسال چه چالش‌ها و سختی‌هایی را برای کشت زعفران طی می‌کنند، از چه ابزارها و تجهیزاتی در هر مرحله از کشت استفاده می‌کنند و اصلا چرا چنین شغلی را انتخاب کرده‌اند. در این مقاله نگاهی کلی به نحوه کار و زندگی یک کشاورز زعفران می‌اندازیم.
کشاورزان در مزارع زعفران چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند؟
یک کشاورز زعفران بسته به این‌که از روش سنتی یا گلخانه‌ای برای کشت زعفران استفاده کند، فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهد که عبارت است از:
● فعالیت کشاورز در کشت سنتی زعفران
در این روش، کشاورز ابتدا در فصل پاییز یا زمستان به‌کمک تعدادی کشاورز دیگر، زمین زراعی خود را شخم‌زنی و کوددهی می‌کند. در مرحله بعد در فصل تابستان با یک بیل ساده یا دستگاه مکانیزه کاشت، چاله‌هایی با عمق مناسب روی زمین کنده و پیازهای زعفران را درون آن‌ها می‌کارند. بعد روی زمین کاشته‌شده را ماله می‌کشند تا پیازهای زعفران به خاک چسبیده و خاک زمین هم‌سطح شود. حال زمین را تا فصل آبیاری در پاییز رها می‌کنند.
سپس در مرحله کاشت که شامل سه بخش مهم آبیاری، سله‌شکنی و کندن علف‌های هرز می‌شود؛ کشاورز زعفران هرسال پنج بار زمین خود را آبیاری می‌کند. آبیاری اول و دوم در اوایل و اواخر اسفند و پس از کوددهی زمین، آبیاری سوم در فروردین، آبیاری چهارم در اوایل مهر و پس از کاشت پیاز زعفران و آبیاری پنجم هم بعد از برداشت گل‌های زعفران در ماه آذر یا دی انجام می‌شود.
در فصل بهار هم بخشی از سطح خاک را در فصل بهار سله‌شکنی می‌کنند تا خاک زمین با حفظ رطوبت خود و تهویه مناسب، برای رویش گل‌های زعفران آماده شود.
کشاورز زعفران یک‌بار در فصل تابستان که زمان استراحت زمین است و یک‌بار هم بلافاصله بعد از مرحله برداشت گل‌های زعفران، با استفاده از ابزارهای دستی یا ماشین وجین (مانند بیل شیاردار، کج‌بیل، گاوآهن ایرانی و کولتیواتر)، زمین را از علف‌های هرز پاک می‌کند.
مرحله جشن برداشت زعفران، مهم‌ترین و حساس‌ترین مرحله کشت زعفران برای کشاورز است؛ چراکه حال می‌تواند نتایج تمام زحماتی که در طول سال کشیده است را با به بار آمدن گل‌های بنفش زیبای زعفران در زمین خود ببیند. از طرفی، گل‌های زعفران به نور خورشید، هوای گرم و وزش باد حساسیت زیادی دارند و عمر هر گل زعفران هم سه تا چهار روز است. بنابراین کشاورز باید گل‌ها را به‌موقع و قبل از طلوع آفتاب برداشت کند تا از بین نروند و کیفیت خود را از دست ندهند.
مرحله برداشت زعفران یک‌بار در سال در آبان‌ماه اتفاق می‌افتد و به مدت 10 الی 25 روز طول می‌کشد (مدت‌زمان گل‌دهی زمین زعفران). برداشت گل‌های زعفران را هم می‌توان به روش دستی و هم با استفاده از دستگاه‌های مکانیزه برداشت گل زعفران که با سرعت بیشتری کار می‌کند، انجام داد.
کشاورزان در بخش بعدی مرحله برداشت زعفران، گل‌های چیده‌شده را با روش دستی یا دستگاه زعفران پاک‌کن، پاک می‌کنند (جداکردن کلاله‌های گل‌ها). سپس کلاله‌های جداشده را در مکان مناسب و با استفاده از دستگاه خشک‌کن زعفران، خشک می‌کنند. درنهایت هم زعفران‌های خشک‌شده را به بخش آزمایش و بسته‌بندی برای عرضه به بازار، ارسال می‌کنند.
● فعالیت کشاورز در کشت گلخانه‌ای زعفران
زعفران به دو روش مدرن کشت گلخانه‌ای هیدروپونیک (آب کاشت) و آیروپونیک (هواکشت) قابل انجام است. کشاورز زعفران در هر یک از این روش‌ها هم مراحل خاصی را برای کشت زعفران طی می‌کند. این روش‌ها به خاک نیاز ندارند و پیازهای زعفران به‌شکل طبقه‌ای و معلق در هوا در گلخانه چیده می‌شوند.
کشاورزان، پیازهای زعفران را در ماه خرداد تا تیر تهیه می‌کنند و در محیطی خشک و خنک قرار می‌دهند. پس از گذراندن دوره خواب تابستانی پیاز، در شهریورماه آماده کشت شده و کشاورز زعفران آن‌ها را به گلخانه منتقل می‌کند.
اگر کشاورز از روش هیدروپونیک برای کشت زعفران استفاده کند، پیازها را در ماه مرداد تا شهریور درون مخازن مخصوص حاوی آب در گلخانه قرار می‌دهد. سپس پیازها در مهرماه جوانه می‌زنند و درنهایت در آبان‌ماه گل می‌دهند. اگر هم کشاورز از روش آیروپونیک استفاده کند، پیازها در طبقات چوبی در گلخانه چیده و با استفاده از دستگاه فوگر یا مه‌پاش، آن‌ها را با آب‌وخاک پرورش می‌دهد.
ابزارهایی که کشاورزان در کشت زعفران به روش گلخانه‌ای استفاده می‌کنند شامل رطوبت‌ساز، فوگر، تایمر، رطوبت‌سنج، دماسنج، کولر و بخاری هستند.
سختی و آسانی کار کشاورزان زعفران چگونه است؟
به‌طورکلی کشاورزانی که به روش سنتی زعفران می‌کارند، به‌علت راندمان پایین‌تر کار، سختی و فشار بیشتری را تحمل می‌کنند، اما کاشت گلخانه‌ای به آن اندازه طاقت‌فرسا نیست. به‌جای آن، دانش، آموزش، سرمایه و تجهیزات بیشتری برای کاشت گلخانه‌ای موردنیاز است. جالب است بدانید که کیفیت زعفران‌های حاصل از روش سنتی بهتر از گلخانه‌ای است.
آیا کشت زعفران یک شغل خانوادگی در میان کشاورزان است؟
بیشتر کشاورزانی که در این شغل مشغول به کار هستند درواقع راه اجداد خود که کشاورز بودند را ادامه می‌دهند. همچنین بعضی از آن‌ها هم قبل از کشت زعفران، محصولات دیگری مانند گندم و جو می‌کاشتند، اما زمانی که با کم‌آبی یا مشکلات دیگر مواجه شدند، به پرورش باغ، گلخانه یا زمین برای کشت زعفران رجوع کردند. چراکه زعفران گیاهی مقاوم نسبت به کم‌آبی است. به‌طورکلی نمی‌توان گفت که کشاورزی لزوما یک شغل خانوادگی یا آباواجدادی است.
ارتباط برند مصطفوی با کشاورزان چگونه است؟
کشاورزان نقش کلیدی و مهمی در زنجیره ارزش برند مصطفوی دارند و همواره تکریم می‌شوند. همچنین در طول تمام مراحل کشت زعفران، ابزار، تجهیزات، شرایط و نیروی کار لازم از سوی برند مصطفوی در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد تا مرغوب‌ترین زعفران ممکن را به عمل آورده و روانه بازار کنند.
کلام آخر
هر شغلی جذابیت‌ها و درعین‌حال، سختی‌های خاص خودش را دارد و کشاورزی هم از این قاعده خارج نیست. یک کشاورز زعفران باید دقت و صبر و حوصله زیادی برای کشت این طلای سرخ به خرج دهد تا زعفران به بار آمده با بهترین کیفیت، رنگ و عطر ممکن به دست شما برسد.