چرا آماده کردن خاک مزرعه پیش از کشت زعفران اهمیت دارد؟
آماده‌سازی خاک پیش از کشت زعفران، یکی از مهم‌ترین عواملی است که روی کیفیت زعفران تاثیر مستقیمی می‌گذارد. تهیه پیاز مرغوب، خاک مغذی و آبیاری مناسب که جزو فرایند کاشت و داشت محسوب می‌شوند، همگی باید در زمان‌های به خصوصی از سال انجام شوند. فرایند کاشت از مرداد تا شهریور ماه انجام می‌شود و بعد از آن هم در طول سال با آبیاری‌های منظم و بررسی شرایط خاک مزرعه، شرایط مساعد برای روییدن گل‌های زعفران باید محیا شود. رشته‌های سرخ رنگ زعفران که همچون طلای سرخ ارزشمند هستند، به راحتی تولید نمی‌شوند. بلکه نیازمند توجه و دقت فراوانی در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت هستند. در این مقاله به اهمیت آماده‌سازی خاک مزرعه در کشت و تهیه زعفران باکیفیت می‌پردازیم.
چه نوع خاکی برای کشت زعفران مناسب است؟
به‌طورکلی مراحل تولید زعفران شامل کاشت، داشت و برداشت است. در مرحله کاشت، پیازهای زعفران در خاک کاشته می‌شوند و معمولا این مرحله در تابستان انجام می‌شود. قبل از شروع کاشت پیازها، باید زمین مزرعه به خوبی آماده شود تا به مکانی مناسب برای رشد و رویش پیازها و گل‌ها تبدیل شده باشد. در ادامه مراقبت‌های لازم شامل کوددهی و آبیاری انجام می‌شود و در فصل پاییز که گل‌ها سر از خاک بیرون می‌آوردند، فرایند برداشت آغاز می‌شود.
ساعت طلایی برای چیدن این گل‌های ارغوانی قبل از طلوع آفتاب و در گرگ و میش روز است. چراکه با تابیدن نور خورشید به گل‌ها، عطر و طعم زعفران هم تغییر می‌کند و از ارزش آن کاسته می‌شود.
خاک مناسب برای کاشت زعفران باید حاوی املاح مغذی برای رویش گل‌ها باشد. بعلاوه خاک مزرعه باید در شرایطی باشد که بتواند پیازهای زعفران را از هفت تا ۱۰ سال در خود نگه دارد.
ویژگی‌های خاک مرغوب و زمین مساعد برای کاشت زعفران شامل موارد زیر است:
- خاک مناسب برای کاشت زعفران باید سبک باشد و از شن، رس، لومی و لیمونی تشکیل شود. به این نوع خاک به اصطلاح خاک لومی - شنی هم می‌گویند.
- زمین مزرعه نباید در منطقه‌ای واقع شود که سایه درختان یا کوه روی گل‌ها بیفتد.
- از زمین‌های حاصل‌خیز و زه‌کشی شده برای کاشت پیازهای زعفران استفاده کنید.
- خاک و زمین مزرعه را سله شکنی کنید و سطح سفت و سخت زمین را برای رویش مجدد گل‌ها آماده کنید.
- علف‌های هرز و قلوه‌سنگ‌ها را قبل از کاشت پیازها یا رویش مجدد گل‌ها جمع‌آوری کنید.
- خاک باید آهک و کلسیم داشته و میزان PH آن بین ۶ تا ۷ باشد.
- زمین را باید از آفت‌ها و حشرات پاک‌سازی کنید.
آنالیز خاک مناسب برای کشت زعفران
برای کاشت زعفران می‌توانیم با سنجش برخی عوامل مثل PH خاک و میزان املاح موجود در آن، خاک مناسبی برای داشتن محصولاتی مرغوب انتخاب کنیم.
PH خاک
یکی از مراحل اصلی برای آماده‌سازی خاک پیش از کشت زعفران، تعیینPH خاک است. خاک مرغوب برای رویش گل‌های زعفران، خاکی است که حالتی خنثی یا کمی قلیایی داشته باشد. معمولا PH خاک باید بین ۶ تا هفت باشد. اما تا مقدار ۵/۸ هم قابل‌قبول است و می‌توان محصولاتی زیاد و با کیفیت تولید کرد.
املاح موجود در خاک (آنالیز EC)
خاک شور برای کشت زعفران مناسب نیست. هر چه خاک مغذی و مرطوب‌تر باشد بستر مناسب‌تری برای رویش گل‌ها به شمار می‌رود. با افزایش مقدار املاح و الکترولیت در خاک، در آنالیز EC هم عدد به‌دست‌آمده بالاتر می‌رود. بنابراین، هر چه عدد به‌دست‌آمده از این سنجش به صفر نزدیک‌تر باشد، خاک باکیفیت‌تری خواهیم داشت. در حالت مساعد، مقدار املاح موجود در خاک باید کمتر از دو هزار باشد.
نحوه نگهداری و آماده‌سازی خاک
آبیاری و کوددهی در زمان داشت تاثیر مستقیمی روی حجم محصول به‌دست‌آمده خواهد داشت. به همین دلیل باید از اواخر فصل زمستان تا اوایل بهار، به زمین کودهای فسفر، دامی و پتاس داده شود و به اندازه کافی زمین را شخم بزنید.
اگر تابه‌حال در زمین پیازهای زعفران نکاشته‌اید، برای سال اول ابتدا باید از مرداد تا شهریور زمین را خوب شخم بزنید و به آن کود ازت اضافه کنید. برای کاشت پیازها باید شیارهایی موازی به عمق ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر ایجاد کنید. به این شیارها کرت می‌گویند. در مهرماه هم باید اولین آبیاری انجام شود تا پیازها شروع به گلدهی کنند.
با کاشت هر پیاز زعفران می‌توانید به طور متوسط از هفت تا ۱۰ سال به شرط نگهداری مناسب از خاک، از گل‌های آن استفاده کنید. زمان گل دهی در پاییز و اوایل آبان ماه است. به صورت میانگین یک ماه طول می‌کشد تا پیازها رشد کنند و گل بدهند. بعد از برداشت گل‌های زعفران، زمین باید برای برداشت سال بعد آماده شود. این آماده‌سازی شامل چیدن علف‌های هرز، جمع‌آوری قلوه‌سنگ‌ها، برداشت برگ‌های زعفران و سله شکنی (برداشتن سطح سفت و سخت روی خاک) است. بعلاوه با کاشت آویشن یا نعناع در اطراف مزارع زعفران می‌توانید از هجوم موش‌ها و حشرات دیگر هم جلوگیری کنید.
در سال‌های بعد از کاشت پیازهای زعفران، برای آماده‌سازی خاک مزرعه، باید بعد از اتمام دوره گلدهی تا فصل بهار هر ماه زمین را آبیاری کنید. از فروردین تا شهریور نیاز به آبیاری مجدد زمین نیست. اما کوددهی و کنترل علف‌های هرز باید انجام شود.
کلام آخر
در این مقاله درمورد آماده‌سازی خاک پیش از کشت زعفران، ویژگی‌های خاک مناسب و شرایط نگهداری از زمین توضیح دادیم. مهم‌ترین سرمایه کشاورزانی که به تولید این گیاه ارزشمند مشغول هستند، پیازهای زعفران است. اگر از آن‌ها به خوبی مراقبت شود و در شرایط مناسبی رشد کنند، سالانه محصولاتی با حجم زیاد و مرغوب به دست می‌آورند. اما در صورتی که کوددهی، چیدن علف‌های هرز و آبیاری به موقع و منظم انجام نشوند، مزرعه‌ای پربار و محصولاتی باکیفیت وجود نخواهد داشت.