هر آنچه که درباره پیاز زعفران باید بدانید
زعفران ادویه‌ای جهانی و بین‌المللی است. به عنوان چاشنی‌ای معطر در بیشتر غذاهای آسیایی و اروپایی وجود دارد و رنگی سرخ و طعمی دلنشین به سفره‌ها اضافه می‌کند. این گیاه باستانی که از هزاران سال پیش در کوهپایه‌های زاگرس می‌روید و در آشپزی ایرانی نقشی اساسی دارد، اکنون با نام طلای سرخ در بازارهای جهانی مبادله می‌شود. در حال حاضر رقابت و معامله‌های بزرگی برای صادرات و واردات این ادویه در جهان انجام می‌شود. اما برنده‌های اصلی در این رقابت کشورهایی هستند که زعفرانی باکیفیت عرضه می‌کنند. میزان مرغوبیت این رشته‌های سرخ را هم پیاز زعفران تعیین می‌کند. در این مقاله همراه ما باشید تا درباره ویژگی‌های پیاز زعفران و نحوه انتخاب آن توضیح دهیم.
پیاز زعفران چیست و چه کاربردی دارد؟
مراحل تولید زعفران شامل کاشت، داشت و برداشت است. در مرحله کاشت، کشاورزان باید پیازهای زعفران را در خاک بکارند و با یک مرحله آبیاری بعد از گذشت تقریبا یک ماه می‌توانند گل‌های بنفش رنگ زعفران را برداشت کنند. اما انتخاب نوع پیاز رابطه مستقیمی با کیفیت و مرغوبیت محصول نهایی دارد.
مراحل تولید زعفران شامل کاشت، داشت و برداشت است. در مرحله کاشت، کشاورزان باید پیازهای زعفران را در خاک بکارند و با یک مرحله آبیاری بعد از گذشت تقریبا یک ماه می‌توانند گل‌های بنفش رنگ زعفران را برداشت کنند. اما انتخاب نوع پیاز رابطه مستقیمی با کیفیت و مرغوبیت محصول نهایی دارد.
انواع پیاز زعفران
کشاورزان، پیازهای زعفران را به دو دسته نر و ماده تقسیم می‌کنند. پیازهای نر کوچک هستند و بعد از کاشته شدن در زمین و نگهداری از آن، گل نمی‌دهند. اما با رشد پیازهای ماده یا پیاز مادر که اندازه‌ای بزرگ‌تر دارند، گلدهی انجام می‌شود و می‌توان محصول نهایی را برداشت کرد. تشخیص این دو نوع پیاز بسیار مهم است؛ چون‌که تامین هزینه‌ها و تولید محصول وابسته به گلدهی پیازهای زعفران است.
پیازهای مادر بعد از چندین سال ماندن در زیر خاک، تکثیر می‌شوند و پیازهای جداگانه‌ای از آنها که با نام پیاز دختر شناخته می‌شود به وجود می‌آیند. این پیازها ابتدا به صورت جوانه‌هایی روی پیاز مادر دیده می‌شوند و با گذشت زمان بزرگ شده و تبدیل به پیازهایی بالغ می‌شوند که توانایی گلدهی دارند. با کاشت پیازهای زعفران می‌توان از هفت تا ۱۰ سال بدون جابه‌جایی یا کاشت مجدد، محصول برداشت کرد.
پیازهای زعفران را هم می‌توان بر اساس وزن و محل تولیدشان به دسته‌های مختلف طبقه‌بندی کرد.
وزن پیازهای زعفران بر اساس استانداردهای ملی تولید زعفران به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
- پیازهایی با وزن ۸ تا ۱۲ گرم
- پیازهایی با وزن ۱۲ تا ۱۶ گرم
- پیازهایی با وزن بیش از ۱۶ گرم
هر چه وزن پیاز زعفران بیشتر باشد، احتمال گلدهی آن بالاتر می‌رود و پیازی مرغوب‌تر به شمار می‌رود. معمولا از پیازهای کوچک‌تر در مزارع و از پیازهای درشت‌تر در گلخانه‌ها استفاده می‌کنند. چون‌که در مزارع با گذشت زمان، امکان و فضای مناسب برای تکثیر پیازها وجود دارد؛ اما در گلخانه‌ها به دلیل فضای کم، هدف اصلی تنها گلدهی و برداشت زعفران بیشتر است. توجه کنید که با کاشت پیازهای کوچک در مزارع باید از مواد مغذی و کودهای باکیفیتی برای تغذیه، رشد و تکثیر پیازها استفاده کنید.
طبقه‌بندی پیازها بر اساس محل تولید و نگهداری آنها بسیار وابسته به شرایط محیطی پرورش آنها است. اگر پیاز در خاکی که غنی از مواد آلی و معدنی کافی است رشد کرده باشد، مسلما محصول بیشتر و بهتری هم در انتظار کشاورز خواهد بود. خاک مناسب برای تکثیر و تولید پیاز زعفران باید لومی- شنی، حاصل‌خیز و فاقد آفات و حشرات باشد و همچنین زمین نباید با آب شور آبیاری شود. بعد از تولید محصول هم پیازها باید در مکانی ضدعفونی شده قرار بگیرند.
چگونه پیاز زعفران باکیفیت انتخاب کنیم؟
انتخاب پیاز مرغوب و توجه به ویژگی‌های پیاز با کیفیت زعفران، به کشاورزان کمک می‌کند تا محصولی خوب برداشت کنند. چراکه با سرمایه‌گذاری اولیه روی پیازهای زعفران، با گذشت زمان نه تنها از نظر مالی به صرفه است، بلکه پیازها تکثیر می‌شوند و حجم تولید زعفران را افزایش می‌دهند.
پیازهای مرغوب نباید وزن‌شان کمتر از ۸ گرم باشد. وجود هرگونه پوسیدگی در آنها نشان از بی‌کیفیت بودن است. بنابراین، هنگام خرید پیازهای زعفران ابتدا به وزن آن توجه کنید و بعد با بررسی بدنه آن از سالم بودن جوانه انتهایی پیاز و نبود پوسیدگی اطمینان حاصل کنید. هر چه وزن پیاز بیشتر باشد محصول نهایی باکیفیت‌تر خواهد بود. می‌توانید از مزارعی که پیازهایشان را سه تا چهار سال در خاک کاشته‌اند خریداری کنید. چراکه با گذشت زمان و آبیاری، پیازها به خوبی رشد کرده‌اند.
نحوه کاشت پیاز زعفران
پیاز زعفران را می‌توانید در گلدان و مزارع بکارید. بعد از کاشت پیازها از هفت تا ۱۰ سال می‌توانید گل زعفران برداشت کنید. زعفران گیاهی است که در مناطق خشک و نیمه خشک رشد می‌کند. بهترین زمان کاشت پیازهای زعفران، از مرداد تا اوایل مهرماه است و باید خاک را در طول سال در فواصل منظم آبیاری و کوددهی کنید.
برای کاشت پیازهای زعفران در گلدان، ابتدا باید کف گلدانتان مقداری سنگ‌ریزه بریزید و روی آن هم با خاک لومی-شنی پر کنید. متناسب با اندازه گلدان شیارهایی با عمق ۱۵ سانتی‌متر ایجاد کنید و پیازها را داخل آنها بکارید. اولین دوره آبیاری ۱۰ روز بعد از کاشت پیازها است. اگر گلدان را داخل خانه نگهداری می‌کنید، بهتر است که آن را در فضایی کم نور و خنک بگذارید و با جوانه زدن گل‌های زعفران آن را به مکانی با نور کافی و گرم‌تر منتقل کنید.
در صورتی که گلدان‌ها را خارج از خانه نگه می‌دارید، می‌توانید در طول پاییز و زمستان تنها از آب باران و برف برای آبیاری پیازها استفاده کنید. اگر پیازها را در خردادماه کاشته‌اید، بهتر است تا مهرماه به آنها آب ندهید؛ چراکه در این بازه زمانی پیاز در حال استراحت است و رشد نمی‌کند. دوره استراحت یا خواب پیازهای زعفران از اواخر اردیبهشت تا اواخر مرداد ماه است. آبیاری بیش از حد زمین و در دوره خواب، موجب پوسیده و فاسد شدن پیازها می‌شود. دوره رشد آنها از پاییز شروع می‌شود و تا اوایل بهار ادامه دارد. همچنین اگر تصمیم گرفتید که پیازهای زعفران را از داخل گلدان به مزارع منتقل کنید، باید در دوره استراحت این کار را انجام دهید.
کلام آخر
پیاز زعفران سرمایه اصلی کشاورزان و تنها عامل تعیین‌کننده کیفیت زعفران است. به همین دلیل توجه به نحوه انتخاب و کاشت آنها، اثری مستقیم روی محصول و میزان تولید نهایی می‌گذارد. در این مقاله برای شما توضیح دادیم که انواع پیاز زعفران کدام است و بهترین زمان کاشت آنها چه زمانی است. توجه به افزایش کاشت زعفران در کشور باعث رونق و پیشرف اقتصادی کشور خواهد شد.