ساعت طلایی در برداشت زعفران به چه معناست؟
رویش گل‌های ارغوانی زعفران و بیرون آمدن آن‌ها از دل خاک، رویش امید برای کشاورزان خراسانی است. این گل‌های زیبا در طول شب رشد می‌کنند و با طلوع آفتاب تمامی مزارع را با رنگ و بوی خود پر می‌کنند. اگر در فصل پاییز به خراسان و مزارع کاشت زعفران سفر کنید، متوجه می‌شوید که کشاورزان در زمانی به خصوص کار برداشت را شروع کرده و برای جمع‌آوری گل‌ها اقدام می‌کنند. آگاهی از ساعت طلایی در برداشت زعفران مهم است؛ چراکه به طور مستقیم روی عطر و طعم آن اثر می‌گذارد. در این مقاله درمورد این زمان طلایی و فرایند کاشت، داشت و برداشت این ادویه توضیح می‌دهیم.
مراحل کشت و داشت زعفران
زعفران به عنوان ادویه‌ای ارزشمند و گران‌قیمت در سراسر جهان شناخته می‌شود. خوشبختانه آب و هوای خشک و نیمه خشک ایران بستری مناسب برای کشت زعفران محیا کرده است. خراسان که در حال حاضر مهد پرورش این گیاه در ایران است، سالانه سهم بزرگی در تامین زعفران کشورهای دیگر دارد. زعفران ایرانی بیش از ۹۰ درصد سهم صادرات این ادویه در جهان را از آن خود کرده است. به همین دلیل توجه به صادرات و تشویق کشاورزان به تولید این گیاه، می‌تواند به رونق اقتصادی کشور کمک بزرگی کند.
اشتغال‌زایی، ورود ارز به داخل کشور، افزایش درآمد کشاورزان و رونق صنعت توریسم کشاورزی از اثراتی است که توجه به صادرات و کشت زعفران در کشور می‌تواند به همراه داشته باشد. اما آموزش راهنمای کاشت زعفران و داشتن دانش کافی درباره نحوه داشت و برداشت آن از مسائلی است که باید به دقت بررسی شود. چراکه کیفیت زعفران برای مصارف داخلی یا صادرات به این موارد وابسته است.
مرحله کشت
این مرحله شامل کاشت پیاز زعفران است که معمولا با یک بار کاشتن این پیازها، از هفت تا ۱۰ سال می‌توان زعفران برداشت کرد. زیرا با مراقبت از آن‌ها در آب و هوای مناسب و نگهداری در خاک مطلوب، می‌توان در طولانی‌مدت زعفران‌هایی با کیفیت داشت. پیازهای زعفران باید در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک کاشته شود. دمای مطلوب برای رشد زعفرآن‌ها از ۱۵- درجه در زمستان تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد در تابستان است.
این مرحله شامل کاشت پیاز زعفران است که معمولا با یک بار کاشتن این پیازها، از هفت تا ۱۰ سال می‌توان زعفران برداشت کرد. زیرا با مراقبت از آن‌ها در آب و هوای مناسب و نگهداری در خاک مطلوب، می‌توان در طولانی‌مدت زعفران‌هایی با کیفیت داشت. پیازهای زعفران باید در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک کاشته شود. دمای مطلوب برای رشد زعفرآن‌ها از ۱۵- درجه در زمستان تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد در تابستان است.
بهترین زمان کاشت پیازهای زعفران از تیر تا شهریور ماه است. اگر در این مدت‌زمان فرایند کاشت انجام نشود، میزان گلدهی و محصول نهایی کاهش می‌یابد.
برای کاشت پیازهای زعفران، زمین باید به صورت کرتی یا ردیفی آماده‌سازی شود و عمق چاله‌ها در حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر باشد. هنگام قرار دادن پیازها در زمین، بخش جوانه و انتهای پیاز باید به طرف بالا باشد.
مرحله داشت
مرحله داشت، مرحله مراقبت و نگهداری از پیازهای زعفران است. این مرحله شامل آبیاری، سله شکنی و کندن علف‌های هرز است. میزان آبیاری وابسته به شرایط آب و هوایی منطقه است. اما به طور کلی مزارع زعفران از مهر تا آبان ماه باید پنج مرتبه انجام شود. آبیاری زودهنگام یا دیرهنگام می‌تواند در زمان رویش گل‌ها موثر باشد.
آبیاری اول باید در اوایل مهرماه و آبیاری دوم پس از برداشت گل‌ها در حدود ۴۰ روز بعد از آبیاری اول انجام شود. آبیاری سوم باید پس از کوددهی زمین و در اوایل اسفند، آبیاری چهارم در اواخر اسفند و پنجمین آبیاری هم در فروردین ماه انجام شود.
وجود علف‌های هرز روی میزان رشد گل‌ها اثر می‌گذارد. میزان جذب نور خورشید، آب، مواد مغذی و جذب کود توسط پیازها یا گل‌های زعفران کاهش می‌یابد. به همین دلیل باید به صورت منظم علف‌ها و گیاهان هرز از زمین پاک شوند تا میزان محصول سالانه کاهش پیدا نکند.
سله شکنی برای آسان‌تر شدن خروج گل‌ها از زمین و جذب بهتر کود انجام می‌شود. سله شکنی در اصل به معنای از بین بردن سطح سخت و سفت روی خاک است تا کمک کند که گل‌ها راحت‌تر از خاک بیرون بیایند. هر سال در فصل بهار و بعد از آبیاری، بهترین زمان برای سله شکنی است. معمولا پنج تا هفت سانتی‌متر از سطح خاک را سله شکنی می‌کنند. توجه کنید که در زمان رویش گل‌ها به هیچ عنوان نباید سله شکنی انجام شود؛ چراکه موجب از بین رفتن محصولات می‌شود.
ساعت طلایی در برداشت زعفران
ساعت طلایی برداشت زعفران در صبح زود و قبل از طلوع آفتاب است. عمر گل‌های زعفران در حدود سه تا چهار روز است. اگر دیرتر چیده شوند، نور خورشید و هوای گرم باعث از بین رفتن عطر، طعم و رنگ گل‌ها می‌شود.
مرحله برداشت شامل چیدن گل‌ها و خشک کردن زعفران است. همان‌طور که گفته شد ساعت طلایی در برداشت زعفران در گرگ و میش صبح، هنگامی است که گل‌ها هنوز باز نشده‌اند و غنچه هستند. با چیدن گل‌ها، کلاله باید سریعا از گلبرگ‌ها جدا شود و در محیطی تمیز و ضدعفونی شده نگهداری شوند.
نحوه خشک کردن زعفران می‌تواند به صورت دستی یا ماشینی انجام شود. خشک‌کننده‌های صنعتی میزان کیفیت زعفران را حفظ می‌کنند.
کلام آخر
کیفیت و ارزش زعفران وابسته به شرایط کاشت، داشت، برداشت و نحوه خشک کردن گل‌ها است. ساعت طلایی در برداشت زعفران قبل از طلوع خورشید است، درست زمانی که گل‌ها هنوز غنچه هستند. چراکه نور خورشید و گرما باعث از بین رفتن عطر، رنگ و طعم بی‌نظیر گل‌های زعفران می‌شود.