قوانین واردات و صادرات چه تاثیری روی تولید زعفران ایرانی می‌گذارد؟
کشور ایران در حال حاضر با تولید بیش از 90 درصد زعفران جهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده جهانی زعفران به شمار می‌رود. همچنین با داشتن سهم 44 درصدی از صادرات زعفران، بزرگ‌ترین صادرکننده زعفران در جهان شناخته می‌شود. برای ورود به عرصه صادرات زعفران، قوانین مختلفی وجود دارد که باید با آن‌ها آشنا شوید. در این مقاله بررسی می‌کنیم که وجود این قوانین، چه تاثیری روی تولید زعفران ایرانی می‌گذارد. با ما همراه باشید.
سهم ایران در بازار جهانی صادرات زعفران
طبق آخرین آمار به دست آمده از سایت جهانی تریدمپ، در سال 2020، هزار و 800 تن زعفران به ارزش 211 میلیون دلار از کشورهای مختلف جهان صادر شده است. در این میان، ایران با صدور حدود 216 تن زعفران به 45 کشور جهان، با ارزش 87 میلیون دلار، 41 درصد از کل صادرات جهانی زعفران را به عهده گرفته و اولین صادرکننده زعفران در جهان شده است.
بااین‌وجود، کشور اسپانیا با صدور 355 تن زعفران، سهم 23 درصدی از صادرات جهانی زعفران را به ارزش 48 میلیون دلار به عهده دارد که آن را در رتبه دوم پس از ایران قرار داده است. در رتبه سوم هم افغانستان با صدور 96 تن زعفران به ارزش 45 میلیون دلار و سهم 21 درصدی از صادرات زعفران، قرار گرفته است.
چگونه می‌توان برای صادرات قانونی زعفران اقدام کرد؟
صدور زعفران از ایران به دو شکل مسافرتی و تجاری امکان‌پذیر است. در روش مسافرتی، هر گذرنامه امکان صدور حداکثر 100 گرم زعفران را دارد. اما برای صدور زعفران به‌شکل تجاری و در مقادیر بالاتر، قوانین و محدودیت‌های ویژه‌تری وجود دارد. در ابتدا باید بدانید که مراحل صدور زعفران به شرح زیرند:
- بررسی و ارزیابی نیاز بازار جهانی به خرید زعفران
- خرید زعفران مرغوب با بسته‌بندی مناسب و استاندارد (درصورتی‌که خودتان تولیدکننده زعفران هستید باید محصول خود را به‌شکل صحیح و استاندارد بسته‌بندی کنید)
- دریافت مدارک و مجوزهای لازم برای صادرات زعفران و بازاریابی
اگر فردی تازه‌کار در صادرات زعفران باشید می‌توانید طبق تبصره ت، بند 1، ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون صادرات و واردات، در آغاز کار خود مجوز کوتاه‌مدتی برای یک دوره 6 ماهه، از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت و اقدام به صدور زعفران کنید.
برای یافتن زعفران مرغوب با قیمت مناسب (درصورتی‌که تولیدکننده زعفران نیستید) یا پیداکردن خریدار خارجی مناسب، نیاز است که تجربه و آشنایی زیادی با بازار داشته باشید. همچنین می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت گمرک ایران، آمار و فهرست کشورهایی که امکان صدور زعفران به آن‌ها وجود دارد را بررسی کنید.
پس از گذشت این دوره 6 ماهه، باید اقدام به ثبت محصول خود در گمرک و صدور آن کنید. برای این کار نیاز است که مجوزها و مدارک زیر را تهیه کنید:
- کارت بازرگانی
- گواهی استاندارد
- گواهی بهداشت دامی نباتات
- معرفی‌نامه یا وکالت‌نامه اظهارکننده زعفران به گمرک
- صورت عدل‌بندی
- مجوز صدور
درصورتی‌که مجوزهای بالا را دریافت کنید، اظهارنامه شما به همراه مدارکتان به بخش احراز هویت گمرک منتقل می‌شود. پس از احراز هویت موفقیت‌آمیز شما، صلاحیتتان به‌عنوان صادرکننده تایید می‌شود.
در مرحله نهایی، پس از ارزیابی محصولات صادراتی شما و تطبیق آن با اطلاعاتی که از قبل ثبت کرده‌اید، اظهارنامه شما مهر و امضا شده و یک نسخه از آن به‌عنوان پروانه صادرات زعفران به شما اعطا می‌شود. در آخر می‌توانید زعفران صادراتی خود را از حداقل ۱ کیلوگرم به بالا به‌صورت فله‌ای یا بسته‌بندی‌شده، از طریق گمرک صادر کنید.
توجه کنید که قبل صدور زعفران به هر کشور، باید نسبت به قوانین واردات زعفران به آن کشور آگاهی داشته باشید.
تاثیر قوانین صادرات و واردات روی کار کشاورزان ایرانی
وجود قوانین مختلفی که برای ثبت محصول زعفران در گمرک و دریافت مجوز صدور آن وجود دارند، تا حدودی کشاورزان و تولیدکنندگان زعفران را دچار محدودیت می‌کند. چراکه برای دریافت این مجوزها باید نکات و استانداردهای خاصی را در تمام مراحل تولید زعفران، از کاشت تا برداشت و بسته‌بندی، رعایت کنند. برای مثال برای دریافت نشان مجوز استاندارد ملی، زعفران تولیدشده باید در آزمایشگاه‌های تخصصی بررسی شده و تمام ویژگی‌های آن (از جمله عطر، طعم، رنگ، میزان رطوبت، میزان ناخالصی و...) اندازه‌گیری شود.
این موضوع به دقت زیاد کشاورزان در تمام مراحل تولید زعفران نیاز دارد تا بتوان زعفرانی خالص، مرغوب و باکیفیت جهت دریافت امکان صدور، تولید کرد.
آیا این قوانین می‌تواند تولیدکننده زعفران را محدود کند و مانعی برای کار او باشد؟
به دلیل بازار جهانی گسترده زعفران، تقاضای آن در کشورهای مختلف زیاد است. بنابراین با رونق صادرات زعفران در کشور و ورود صحیح به این عرصه، می‌توان موجب رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی و کارآفرینی هم شد. همچنین به‌طورکلی با رعایت مقررات مربوط به صادرات و واردات زعفران یعنی داشتن کارت بازرگانی، مجوز سازمان غذا و دارو و مجوز استاندارد ملی، هیچ‌گونه حقوق و عوارض محدودیتی در صادرات زعفران وجود نخواهد داشت. اما بااین‌حال، صادرات زعفران همواره با مشکلاتی روبه‌رو بوده است و علی‌رغم اینکه ایران رتبه نخست را از نظر تولید و کیفیت زعفران در جهان دارد، این مشکلات باعث شده‌اند که میزان صادرات زعفران چشمگیر نبوده و حتی نامی از زعفران ایرانی در بازارهای جهانی دیده نشود.
برخی موانعی که در صادرات زعفران در ایران وجود دارد و در شرایط خاصی ممکن است تولیدکنندگان را دچار محدودیت کند، عبارت‌اند از:
- حضور دلالان در بازار یا واسطه‌گری (برای مثال بخش زیادی از زعفران ایران به‌صورت فله به اسپانیا صادر می‌شود و آن‌ها این زعفران را با بسته‌بندی و نام خود به کشورهای دیگر صادر می‌کنند)
- نبود سیستم قانونی بر قیمت‌گذاری زعفران و نظارت بر صادرات
- هزینه‌های بالای تشریفات گمرکی
- تحریم‌ها و مشکلات بین بانکی و بین‌المللی
کلام آخر
زعفران دومین محصول پس از نفت در ایران است که سهم بزرگی در صادرات کشور ایفا می‌کند. بنابراین صادرات آن کمک زیادی به رشد و توسعه اقتصادی کشور می‌کند. اما قوانین صادرات زعفران در ایران و قوانینی که برای واردات زعفران در کشورهای دیگر وجود دارد، ممکن است تولیدکنندگان زعفران را با برخی محدودیت‌ها مواجه کند. بااین‌حال، درصورتی‌که این قوانین به درستی رعایت و مجوزهای لازم برای امور صادرات زعفران کسب شوند، هیچ مانعی برای صادرکننده وجود نخواهد داشت و منجر به کسب درآمد بالا، اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی خواهد شد.