زعفران و جایگاه آن به عنوان محبوب‌ترین سوغاتی خراسان
مشهد و خراسان، صنایع‌دستی و سوغاتی‌های متنوع بسیاری دارند اما زعفران، محبوب‌ترین سوغاتی خراسان و مشهد به شمار می‌رود که از گذشته میان زائران داخلی و خارجی محبوبیت بسیاری داشته است. چرا که زعفران مشهد بسیار باکیفیت و منحصربه‌فرد بوده که به عنوان یک هدیه بی‌نظیر در میان گردشگران شناخته می‌شود. در ادامه همراه باشید تا درباره تاریخچه سوغات در ایران و زعفران سوغات خراسان بیشتر به شما بگوییم.
تاریخچه سوغات در ایران
از گذشته‌های بسیار دور، فرهنگ سوغاتی آوردن همراه با ایرانیان بوده است. سوغات یا ره‌آورد، کالایی است که معمولا مسافر با خود از شهر و کشوری که به آن سفر به همراه می‌آورد و آن را به دوستان یا خانواده خود به عنوان یک یادگاری هدیه می‌کند.
ایرانیان پس از پذیرش دین اسلام، به اخلاق و آداب نیکوی توصیه شده پیامبر و ائمه روی آورند. یکی از همین آداب، سوغات است. چرا که در اسلام هم به اخلاق نیکوی سوغاتی دادن تاکید شده است. حضرت محمد، پیامبر اسلام هم درباره سوغات می‌گوید: «وقتی به سفر می‌روید، هدیه بیاورید حتی اگر یک سنگ باشد».
در میان اشعار سعدی و مولوی هم به فرهنگ زیبای سوغاتی دادن اشاره شده است و همین امر نشان می‌دهد که از دیرباز ایرانیان به رسم هدیه برای خانواده و دوستان خود از سفرهایشان یادگاری با خود می‌آوردند. مولوی درباره سوغاتی دادن، این آداب نیکوی ایرانیان این چنین می‌گوید: «چون سفر کردم مرا راه آزمود، زین سفر کردن ره آوردم چه بود». سعدی هم درباره سوغات می‌گوید: «گر نسیم سحر از زلف تو بویی آرد، جان فشانیم بسوغات نسیم تو نه سیم»
در میان ایرانیان سوغات فقط ارزش مادی ندارد، بلکه دارای ارزش معنوی هم است. چرا که سوغاتی دادن در فرهنگ ایرانی نمادی از مهربانی و عشق است. چرا که ایرانیان سوغات را به چشم بهانه‌ای برای هدیه دادن وسعت عشق و مهربانی خود می‌بینند. همین‌ها نشان می‌دهد که فلسفه سوغاتی دادن، هدیه کردن عشق و محبت برای افزایش میزان صمیمت میان اعضای خانواده و دوستان همیشه در میان ایرانیان وجود داشته و با فرهنگ ایرانی پیوند خورده است.
سوغاتی‌های مشهد و زعفران
مشهد یکی از کلان‌شهرهای ایران است که به عنوان پایتخت معنوی و مذهبی کشور شناخته می‌شود. به دلیل قرارگیری حرم امام رضا (ع)، امام هشتم شیعیان در این شهر، مشهد هرساله میزبان هزاران گردشگر و زائر داخلی و خارجی است. این شهر گردشگرپذیر، سوغات فراوانی هم دارد و مسافران رهآوردهای متنوعی را از این شهر مذهبی می‌توانند برای خانواده و دوستان خود به همراه ببرند. در ادامه محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد را به شما معرفی می‌کنیم.
• صنایع‌دستی مشهد به عنوان سوغاتی
1. محصولات چرمی
بسیاری از برندهای مشهور چرم همچون چرم مشهد در این شهر قرار دارند و محصولات چرمی به یکی از سوغاتی‌های محبوب و ویژه این شهر تبدیل شده است.
2. ظروف سنگی
ظروف سنگی که در مشهد به آن «هرکاره» می‌گویند، از صنایع‌دستی اصیل و کهن این منطقه به شمار می‌رود. ظروف سنگی مشهد را برای پخت آرام غذا همچون دیزی استفاده می‌کنند و به همین دلیل دیزی سنگی در مشهد بسیار شهرت دارد.
3. حصیربافی
حصیربافی از دیگر صنایع‌دستی مشهد شناخته می‌شود که به عنوان سوغات در میان گردشگران داخلی و خارجی بسیار محبوب است. برای مثال ترکه یا همان سبدهای حصیری از رهآوردهای اصلی مشهد به شمار می‌رود.
4. انگشتر فیروزه
استفاده از انگشتر در میان مسلمانان از گذشته محبوبیت بسیاری داشته است و زائران حرم امام رضا (ع) هم تمایل بسیاری به خرید انگشتر فیروزه به عنوان سوغات دارند. انگشتر فیروزه به عنوان یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد، تلفیقی از فلزکاری، میناکاری و گوهرشناسی است.
5. انواع قالی
انواع قالی همچون گلیم، جاجیم و برک از صنایع‌دستی مشهد به شمار می‌روند که به عنوان سوغات هم در میان گردشگران بسیار محبوبیت دارد. شهرت قالی‌بافی مشهد از گذشته تا امروز در ایران و جهان زبانزد است و این قالی‌ها نمادی از فرهنگ و تاریخ غنی این شهر محسوب می‌شوند.
6. عطر
عطر مشهد میان گردشگران بسیار پرفروش و محبوب است. این عطرها با رایحه گل‌ها همچون گل زعفران، گل یاس و گل نرگس در بسیاری از فروشگاه‌های مشهد فروخته می‌شود.
• انواع خوراکی‌ها به عنوان سوغاتی
1. زعفران
محبوب‌ترین و مهم‌ترین سوغاتی مشهد را می‌توان زعفران دانست. چرا که خراسان اصلی‌ترین منطقه کشت زعفران در ایران شناخته می‌شود و زعفران این منطقه همچون زعفران مصطفوی بسیار باکیفیت است. کاشت زعفران در این منطقه، صدها سال قدمت دارد و خانوارهای بسیاری در مزارع خراسان به کشت زعفران مشغول هستند.
به همین دلیل در بازارهای مشهد می‌توان انواع زعفران سوغات خراسان را همچون زعفران سرگل، پوشال یا دسته را با بهترین قیمت و کیفیت پیدا کرد. گردشگران داخلی و خارجی بسیاری هم مشهد و خراسان را با نام زعفران می‌شناسند و به همین دلیل زعفران را به عنوان سوغات خریداری می‌کنند.
2. زرشک
از دیگر محصولاتی که در منطقه خراسان کشت می‌شود، زرشک است. بسیاری از زمین‌های خراسان زیر کشت زرشک هستند و زرشک بی‌دانه این منطقه بسیار مشهور است. به همین دلیل خرید زرشک به عنوان سوغاتی در میان گردشگران بسیار محبوبیت دارد.
3. نقل
از دیگر سوغاتی‌های بسیار محبوب در مشهد، نقل و نبات است. در مشهد می‌توان انواع نبات را با طعم‌های متنوع همچون نبات زعفرانی، نبات دارچینی و لیمویی را پیدا و خریداری کرد.
4. ادویه هفت قلم
ادویه هفت قلم ترکیبی از دارچین، سماق، گلپر، زنجفیل، فلفل سیاه، فلفل قرمز و زردچوبه است که به عنوان یکی از سوغاتی‌های محبوب مشهد شناخته می‌شود. از این ادویه معمولا در تهیه آبگوشت استفاده می‌شود.
5. عناب
از دیگر محصولات کشاورزی خراسان، عناب است و این منطقه بزرگترین تولید کننده عناب در ایران محسوب می‌شود. به همین دلیل عناب از سوغاتی‌های مشهد به شمار می‌رود که بسیار باکیفیت و محبوب است.
زعفران؛ سوغات خراسان و ایران
زعفران ادویه‌ای ارزشمند و گران‌بها است که رنگ و عطر منحصربه‌فردی به انواع غذاها می‌بخشد و خواص درمانی بسیاری دارد. به همین علت از گذشته تا امروز، از زعفران به عنوان یک هدیه و سوغاتی مجلل و لوکس یاد می‌شود و سوغاتی آوردن زعفران از خراسان به یکی از رسوم زائران ایرانی تبدیل شده است.
چرا که همان‌طور که گفتیم خراسان بزرگترین تولید کننده زعفران در جهان شناخته می‌شود که خراسان جنوبی باکیفیت‌ترین نوع زعفران را در جهان تولید می‌کند. قائنات در خراسان جنوبی به عنوان پایتخت زعفران شناخته شده و باکیفیت‌ترین زعفران جهان در این شهرستان تولید می‌شود. چرا که اقلیم و شرایط آب‌وهوایی منحصربه‌فردی دارد که در هیچ جای جهان قابل بازسازی نیست.
به همین علت، همیشه از زعفران به عنوان سوغات مشهد و ایران یاد می‌شود و برندهای بسیاری برای محصولات زعفران خود، بسته‌بندی‌های کادویی در نظر گرفته‌اند تا گردشگران داخلی و خارجی بتوانند زعفران سوغات خراسان را به خانواده یا دوستان خود هدیه کنند. زعفران مصطفوی هم پک‌های کادویی نفیس زعفران را همراه با زرشک، نبات و هل تولید می‌کند و می‌توانید آن‌ها را هدیه ببرید.
کلام آخر
زعفران سوغات خراسان، همان‌طور که گفتیم یکی از بهترین و مشهورترین سوغاتی‌های این منطقه است که می‌توان در بازارهای خراسان و مشهد به خرید زعفران مشغول شوید.