طرز تهیه نبات چوبی، تخته ای و شاخه در طعم های مختلف

نبات از آن دسته شیرینی‌جات سنتی ایرانی است که همیشه جایگاه ویژه‌ای در خانه‌ها دارد. از قدیم‌الایام مادربزرگ‌ها برای درمان دل‌درد، نفخ یا سردی معده، نوشیدن چای همراه با چند حبه نبات داغ را توصیه می‌کردند. اما جذابیت ماجرا زمانی دوچندان می‌شود که خودتان در خانه دست‌به‌کار شوید و با یادگیری طرز تهیه نبات، این بلورهای درخشان و شیرین را با سلیقه‌ی خودتان بسازید. تهیه‌ی نبات خانگی نه‌تنها آسان است، بلکه می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش و آموزنده باشد. در این مطلب تمام مراحل تهیه نبات از نوع چوبی، تخته‌ای و شاخه‌ای را بررسی می‌کنیم و یاد می‌گیریم چطور نبات‌های طعم‌دار مانند زعفرانی، دارچینی، نعنایی و گل‌محمدی درست کنیم. اگر دوست دارید هنگام نوشیدن چای یا دمنوش، از شیرینی طبیعی و خوش‌عطر خانگی استفاده کنید، این راهنمای کامل مخصوص شماست.

مواد لازم برای تهیه نبات

مواد لازم	مقدار مورد نیاز	محصولات
شکر سفید	2 پیمانه
آب	1 پیمانه
زعفران دم‌کرده یا عرقیجات (اختیاری برای طعم‌دار کردن)	به مقدار دلخواه	خرید گلاب خرید هل
زعفران، گل‌محمدی یا سایر مواد تزیینی	به مقدار دلخواه	خرید زعفران خرید گل محمدی
نی چوبی مخصوص نبات یا نخ آشپزی	به مقدار لازم
ظرف شیشه‌ای تمیز و خشک	به تعداد لازم

طرز تهیه نبات

1. در قابلمه‌ای تمیز آب و شکر را با هم مخلوط کرده و روی حرارت ملایم قرار دهید تا دانه‌های شکر کاملاً حل شوند. در طول این مرحله مرتب هم بزنید تا مایع شفاف شود.
2. وقتی محلول کمی خنک شد، زعفران دم‌کرده، عصاره هل، گلاب، عرق نعنا یا هر اسانس طبیعی دلخواه را اضافه کنید.
3. نی‌های چوبی را در آب گرم فرو برده و سپس در شکر بغلتانید تا لایه نازکی از شکر رویشان بنشیند. این کار باعث می‌شود کریستال‌ها راحت‌تر شکل بگیرند.
4. محلول شکر را در ظرف‌های شیشه‌ای تمیز بریزید و نی‌ها را در مرکز ظرف قرار دهید. دقت کنید نی‌ها به دیواره برخورد نکنند تا کریستال‌ها آزادانه شکل بگیرند.
5. ظرف‌ها را در مکانی خشک، دور از نور مستقیم خورشید و بدون حرکت قرار دهید. معمولاً 5 تا 7 روز طول می‌کشد تا بلورهای درشت و زیبا شکل بگیرند.
6. پس از تشکیل کریستال‌ها، نی‌ها را خارج کرده و دو روز در هوای آزاد آویزان کنید تا کامل خشک شوند. حالا نبات شما آماده‌ی استفاده است.

نکات مهم در تهیه نبات

• از شکر سفید و تمیز استفاده کنید تا بلورها شفاف و یکدست باشند.
• در طول تشکیل بلورها ظرف را تکان ندهید؛ هر لرزشی نظم رشد کریستال‌ها را بر هم می‌زند.
• دمای محیط باید ثابت باشد؛ تغییر دما باعث ریز شدن بلورها می‌شود.
• اگر بلور تشکیل نشد، مقدار شکر محلول کم بوده است؛ محلول باید اشباع کامل باشد.
• برای جلوگیری از آلودگی، در تمام مراحل از ظروف تمیز و خشک استفاده کنید.
• باقیمانده شیره را می‌توانید برای شیرین کردن چای یا دمنوش‌های گیاهی استفاده کنید.

طرز تهیه نبات شاخه (نخی)

برای تهیه نبات نخ دار، مراحل بالا را تکرار کنید اما به‌جای نی از نخ تمیز آشپزی استفاده کنید. نخ را ابتدا در آب و شکر بغلتانید و بگذارید خشک شود تا زبر و آماده شود. سپس آن را در ظرف شیشه‌ای آویزان کنید به‌طوری‌که در مرکز محلول قرار گیرد. بعد از حدود یک هفته بلورهای نبات به‌صورت خوشه‌ای روی نخ شکل می‌گیرند. این نوع نبات که به نبات شاخه معروف است، جلوه‌ای زیبا دارد و برای سوغات بسیار محبوب است.

طرز تهیه نبات رنگی و طعم‌دار

برای تهیه نبات رنگی و طعم‌دار دو روش اصلی وجود دارد:

روش اول: استفاده از عصاره ها و عرقیجات

بعد از حل شدن شکر، پیش از ریختن محلول در شیشه‌ها، از طعم‌دهنده‌های طبیعی استفاده کنید:

• نبات زعفرانی: افزودن زعفران دم‌کرده (برای رنگ زرد طلایی و عطر بی‌نظیر).
• نبات گل گاوزبان: استفاده از دم‌کرده گل گاوزبان برای رنگ سبز و خاصیت آرامش‌بخش.
• نبات گل محمدی: افزودن دم‌کرده گل محمدی یا کمی گلاب.
• نبات هل‌دار: چند دانه هل را در محلول نبات بجوشانید و سپس خارج کنید یا از عصاره هل استفاده کنید.
• نبات دارچینی: اضافه کردن چوب دارچین هنگام جوشیدن محلول یا استفاده از اسانس دارچین.
• نبات نعنایی: استفاده از عرق نعنا یا برگ تازه نعنا در محلول نبات.
• نبات چای ترش: استفاده از دم‌کرده چای ترش برای رنگ قرمز و طعم ترش و شیرین در نبات.

روش دوم: غلتاندن نبات آماده

پس از آماده شدن نبات سفید، آن را با یک اسپری آب کمی مرطوب کنید و داخل پودر گل محمدی، گل گاوزبان، دارچین، نعنا، چای ترش یا هل بغلتانید. با این روش ساده، نبات‌های رنگی و خوش‌عطر متنوعی خواهید داشت که با قرار گرفتن در چای و دمنوش عطر و طعم این نوشیدنی‌ها را فوق العاده می‌کنند.

طرز تهیه نبات تخته‌ای

در این روش، محلول غلیظ آب و شکر (ترجیحاً زعفرانی) را در سینی فلزی یا پیرکس چرب شده بریزید. سینی را در محیطی گرم و بدون لرزش بگذارید تا طی ۱۰ تا ۱۵ روز بلورهای درشت تشکیل شود. سپس بلورها را جدا کرده و در ظرف دربسته نگهداری کنید. این نوع نبات که در شهر یزد بسیار معروف است، به نبات یزدی یا تخته‌ای شهرت دارد.

طرز تهیه نبات قالبی

برای تهیه نبات قالبی، از قالب‌های سیلیکونی در اشکال دلخواه (قلب، گل، ستاره و…) استفاده کنید. ابتدا کف قالب را با قلم‌مو کمی چرب کنید تا نبات نچسبد، سپس محلول شکری را داخل قالب‌ها بریزید و چند روز بگذارید تا بلور شکل گیرد. پس از خشک شدن می‌توانید سطح نبات را با پرک زعفران یا گل خشک تزیین کنید.

دلایل تشکیل نشدن بلورهای درشت در نبات خانگی

1. نوسان دمای محیط: اگر دمای محل نگهداری نبات تغییر کند (اختلاف زیاد دما در شب و روز)، بلورها کوچک و نامنظم می‌شوند.
2. اشباع ناکافی محلول: در صورتی‌که شکر کافی حل نشده باشد، غلظت برای تشکیل بلور کافی نیست.
3. تکان خوردن ظرف: کوچک‌ترین حرکت باعث شکست ساختار کریستالی و مانع رشد بلورها می‌شود.
4. وجود ناخالصی یا چربی: هر نوع آلودگی یا چربی در ظرف، از چسبیدن مولکول‌های قند جلوگیری می‌کند.
5. حرارت بیش از حد: جوشیدن طولانی محلول باعث کاراملی شدن شکر و کاهش شفافیت می‌شود.
6. استفاده از ظرف نامناسب: ظروف پلاستیکی در اثر حرارت تغییر شکل داده و کیفیت نبات را پایین می‌آورند.

برای رفع مشکل، از ظرف شیشه‌ای تمیز استفاده کنید و محلول را در محیطی ثابت و بدون لرزش قرار دهید.

راه‌کارهای تهیه نبات شفاف‌تر

برای داشتن نباتی شفاف، درخشان و خوش‌طعم این نکات را رعایت کنید:

• از شکر کریستالی و تازه استفاده کنید، نه شکر مانده یا رطوبت‌دار.
• حرارت باید ملایم و یکنواخت باشد؛ حرارت زیاد باعث تیره شدن رنگ نبات می‌شود.
• ظرف‌های شیشه‌ای یا پیرکس بهترین انتخاب‌اند؛ هرگز از ظروف پلاستیکی استفاده نکنید چرا که باعث کدر شدن نبات می‌شود.
• هر چه محلول اشباع‌تر باشد (نسبت شکر بیشتر به آب)، بلورها درشت‌تر و شفاف‌تر می‌شوند.

جمع بندی

نبات یکی از اصیل‌ترین و دل‌نشین‌ترین شیرینی‌جات سنتی ایرانی است که از گذشته تا امروز در کنار چای، جایگاه ویژه‌ای در خانه‌های ایرانی دارد. یادگیری طرز تهیه انواع نبات از جمله چوبی، تخته‌، شاخه‌، طعم دار و … تجربه‌ای لذت‌بخش است که نه‌تنها شما را با فرایند بلور‌سازی آشنا می‌کند بلکه امکان ساخت طعم‌های متنوع مانند زعفرانی، دارچینی، نعنایی و گل‌محمدی را فراهم می‌آورد.

اگر وقت یا امکانات تهیه نبات در خانه را ندارید، می‌توانید با خرید نبات زعفرانی مرغوب مصطفوی، از همان طعم و عطر دل‌انگیز سنتی لذت ببرید. نبات زعفرانی علاوه بر رنگ طلایی زیبا و طعم خاص خود، خواص فراوانی مانند تقویت انرژی، رفع دل‌درد و بهبود خلق‌و‌خو دارد.

همچنین برای یک تجربه آرامش‌بخش، ترکیب این نبات ها با دمنوش‌های گیاهی بسیار دل‌پذیر است. شما می‌توانید با خرید دمنوش‌های متنوع مانند دمنوش گل‌گاوزبان، نعناع یا چای ترش، نوشیدنی‌هایی خوش‌عطر و مفید برای بدن و ذهن خود آماده کنید.

در نهایت چه اهل تجربه و تهیه شیرینی‌جات خانگی باشید و چه خرید از محصولات آماده را ترجیح دهید، نبات و دمنوش همیشه انتخابی سالم، خوش‌طعم و پر از حس خوب ایرانی هستند.