آیا زعفران مصطفوی، خالص و اصل بودن ادویه را تضمین می‌کند؟
تجارت زعفران، تجارتی بزرگ و پرسود است. به علت شرایط اقلیمی مناسبی که در اغلب نقاط ایران برای کاشت زعفران وجود دارد، افراد زیادی همواره وارد عرصه تولید و خرید و فروش زعفران می‌شوند. همچنین تاریخچه اصلی کاشت زعفران هم به سه هزار سال پیش برمی‌گردد و ایرانیان، اولین افرادی بودند که در مزارع، زعفران کاشتند. به همین دلیل در حال حاضر ایران با تولید مرغوب‌ترین زعفران جهان، اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در بین تمام کشورهای دیگر به‌شمار می‌آید. بااین‌وجود، در تجارت زعفران هم مانند هر تجارت دیگری تقلب‌های مختلفی صورت می‌گیرد و افرادی سودجو از عرضه زعفران خالص و اصل به بازار جلوگیری می‌کنند. بنابراین مصرف‌کنندگان زعفران از خود می‌پرسند که برندهای معروف تولیدکننده زعفران، چه ضمانتی برای اصل بودن محصولات زعفران خود ارائه می‌کنند؟ در این مقاله به بررسی چگونگی تضمین زعفران مصطفوی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
تفاوت زعفران اصل و تقلبی
زعفران‌های تقلبی که در بازار وجود دارند، نه‌تنها عطر، طعم و رنگ زعفران اصل، بلکه خواص مربوط به سلامتی را هم ندارند و حتی ممکن است مضراتی برای سلامتی هم داشته باشند. اما می‌توان با شناخت ویژگی‌های زعفران اصل و تقلبی، تفاوت‌ها آنها را هنگام خرید زعفران تشخیص دهید. بعضی از این ویژگی‌های مهم به شرح زیرند:
- زعفران اصل شامل کلاله‌های قرمز گل زعفران است، اما زعفران تقلبی از ترکیب ریشه یا خامه کلاله‌های زعفران، موی اسب، رشته‌های نارگیل، گیاه گلرنگ و... با رنگ‌های مصنوعی درست می‌شود.
- زعفران اصل شامل کلاله‌های قرمز گل زعفران است، اما زعفران تقلبی از ترکیب ریشه یا خامه کلاله‌های زعفران، موی اسب، رشته‌های نارگیل، گیاه گلرنگ و... با رنگ‌های مصنوعی درست می‌شود.
- سرعت انتشار رنگ زعفران اصل در آب بسیار پایین است و رنگ آب را به آرامی طلایی یا زرد می‌کند، اما رنگ زعفران تقلبی به‌سرعت در آب منتشر می‌شود و آب را به رنگ قرمز یا نارنجی مایل به قرمز در می‌آورد.
- رشته‌های زعفران اصل، شیپوری‌شکل هستند، اما رشته‌های زعفران تقلبی شکل ظاهری نامشخص، شکسته‌شده، درهم و براقی دارند.
- زعفران اصل فاقد هرگونه ماده افزودنی مثل رنگ شیمیایی، چربی و شیرین‌کننده هستند، اما برای افزایش وزن و تغییر رنگ زعفران‌های تقلبی، به آنها انواع رنگ مصنوعی، روغن، عسل، شکر و... اضافه می‌کنند.
معرفی آزمایشگاه‌های کیفی زعفران برای تشخیص معیارهای کیفیت
تولیدکنندگان زعفران اصل و با کیفیت، تمام مراحل تولید زعفران را به‌صورت اصولی و حساب‌شده طی می‌کنند. به این شکل که قبل از کاشت زعفران، از آب و خاک آن نمونه‌برداری می‌کنند تا از مناسب بودن شرایط زمین برای کاشت، اطمینان حاصل کنند.
مناسب‌ترین خاک برای کشت زعفران، خاک لومی‌شنی است که دارای 30 درصد سلیت و 30 درصد سنگ‌ریزه و رس است. همچنین PH خاک باید بین 6 تا ۵/۸ و میزان املاح و الکترولیت آن هم باید بسیار کم (زیر 2000 واحد) و عاری از شوری باشد. در مرحله بعد، پیازهای زعفران را مورد آزمایش قرار داده و با دستگاه‌های مخصوص ضدعفونی می‌کنند تا عاری از هرگونه میکروب، کنه و آفت شود.
در مرحله نهایی پس از برداشت زعفران و جداسازی کلاله‌ها، آنها را به آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت منتقل می‌کنند تا کیفیت و اصالت آن را بررسی کنند. طی آزمایش‌های تخصصی فیزیکی، شیمیایی و میکروبی که در آزمایشگاه‌های کیفی زعفران انجام می‌شود، ویژگی‌های مختلف زعفران و عیار آن مشخص می‌شوند. سپس در صورت تطابق این ویژگی‌ها با استانداردهای کیفیِ ملی و بین‌المللی، زعفران‌ها به مرحله بسته‌بندی و عرضه به بازار می‌رسند.
استانداردهای کنترل کیفیت زعفران
از جمله استانداردهای مهمی که کنترل کیفیت زعفران بر اساس آنها انجام می‌شود به شرح زیرند:
استاندارد ISO 3632استاندارد بین‌المللی اصلی و معتبر ارزیابی کیفیت زعفران است که شامل دو بخش ISO 3632-1:2011 و ISO 3632-2:2010 می‌شود. بخش اول این استاندارد به بررسی ویژگی‌های زعفران و بخش دوم آن به بررسی روش‌های آزمایش قدرت طعم، بو، رنگ و درجه خلوص زعفران (برای انواع مختلف زعفران خشک سرگل، نگین، پوشال و دسته) اختصاص دارد.
استاندارد ملی 1-259از جمله استانداردهایی که توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و با عنوان زعفران و ویژگی‌های آن تدوین شده است. در این استاندارد، ویژگی‌های مربوط به بسته‌بندی، نشانه‌گذاری و نمونه‌برداری زعفران ذکر شده است.
استاندارد ملی 2-259این استاندارد با عنوان زعفران و روش‌های آزمون تدوین شده و ویژگی‌های زیر را در زعفران خشک بررسی می‌کند:
- تعیین ویژگی‌های اصلی زعفران (حالت، رنگ ظاهری، بو، طعم و نوع) به روش طیف نورسنجی فرابنفش-مرئی
- حداقل پیکروکروسین موجود در ماده خشک (میزان جذب در طول موج 257 نانومتر)
- میزان سافرانال موجود در ماده خشک (میزان جذب در طول موج 330 نانومتر)
- حداقل کروسین موجود در ماده خشک (میزان جذب در طول موج 440 نانومتر)
- درصد جرمی مواد خارجی مربوط به گیاه و محیط
- درصد جرمی رطوبت و مواد فرار
- درصد جرمی رطوبت و مواد فرار
- استخراج و تشخیص رنگ‌های افزودنی
- جستجو و بررسی پیگمان‌های زعفران
این استاندارد در بسته‌بندی زعفران به کار می‌رود و ایمنی زعفران را از نظر آلودگی‌های شیمیایی، میکروبی و فیزیکی تضمین می‌کند.
استاندارد ISO 9001این استاندارد به معنای این است که تولیدکنندگان زعفران، از بازخورد مشتریان در بهبود خدمات خود استفاده می‌کنند.
سایر ویژگی‌های زعفران هم بر اساس استانداردهای مختلف دیگر در آزمایشگاه‌های کیفی زعفران مورد بررسی قرار می‌گیرند که به شرح زیرند:
- درصد جرمی خاکستر کل: استاندارد ملی 1197
- درصد جرمی خاکستر نامحلول در اسید: استاندارد ملی 1253
- درصد جرمی عصاره محلول در آب سرد: استاندارد ملی 1619
- درصد جرمی ازت تام: استاندارد ملی 1522
- درصد جرمی فیبر خام: استاندارد ملی 3394
بررسی گارانتی و تضمین زعفران مصطفوی نسبت به محصولات
برند مصطفوی در تمام مراحل و فرایند تولید زعفران، کیفیت و خلوص محصولات خود را به‌صورت زیر تضمین می‌کند:
- خاک مزرعه آزمایش می‌شود تا عاری از سموم باشد و تقویت شود.
- پیازهای زعفران با دستگاه تمام اتوماتیک، ضدعفونی و آماده‌سازی برای خاک می‌شوند.
- خاک زمین برای کشت آماده شده و پیازهای به شکل ردیفی و طبق الگو در آن کاشته می‌شوند.
- در مرحله داشت زعفران، از کود و سموم شیمیایی استفاده نشده و آبیاری مزارع با حفظ محیط‌زیست و منابع آبی انجام می‌شود.
- در مرحله برداشت زعفران، گل‌های زعفران قبل از طلوع آفتاب، با رعایت اصول بهداشتی و در سبدهای تمیز و مناسب برداشت می‌شوند.
- کلاله‌های گل‌های زعفران به‌سرعت پس از برداشت آنها با تجهیز لوازم بهداشتی مانند کلاه و دستکش، جداسازی می‌شوند.
- کلاله‌های زعفران پس از خشک شدن با دستگاه‌های مخصوص در پایگاه‌های جداسازی کلاله، به‌صورت فله بسته‌بندی شده و به مراکز دریافت منتقل می‌شوند.
- کلاله‌های زعفران پس از خشک شدن با دستگاه‌های مخصوص در پایگاه‌های جداسازی کلاله، به‌صورت فله بسته‌بندی شده و به مراکز دریافت منتقل می‌شوند.
- پس از تایید کیفیت و خلوص زعفران در آزمایشگاه، زعفران به انبارهای مجهزی با دما و رطوبت کنترل‌شده منتقل می‌شوند.
- در مرحله آخر زعفران‌ها در محیط کلین‌روم و طبق اصول بهداشتی بسته‌بندی شده و به بازار عرضه می‌شوند.
کلام آخر
برای تضمین کیفیت و خلوص زعفران باید نکات زیادی حین اجرای تمام فرایندهای تولید زعفران رعایت شده و آزمایش‌های تخصصی مختلفی روی آنها انجام گیرد. برندهای معتبری مانند مصطفوی، تمام این نکات، اصول و استانداردها را برای تولید زعفران رعایت می‌کنند و با عرضه زعفران خالص و باکیفیت، به مشتریان خود احترام می‌گذارند.