آشنایی با انواع کاربردهای زعفران
در گذشته نه تنها از زعفران برای خوش عطر کردن و خوش رنگ کردن غذاها استفاده می‌شده است، بلکه از آن برای معطر کردن بدن، و حتی درمان بیماری‌هایی چون کم‌خوابی استفاده می‌کردند. در حال حاضر هم زعفران همچنان کاربردهای متنوعی دارد و از آن استفاده‌های فراوانی برای زیبایی و جوان سازی پوست، درمان بیماری‌ها و البته خوش رنگ و لعاب کردن غذاها می‌شود. در ادامه همراه باشید تا شما را با انواع کاربرد زعفران آشنا کنیم.
زعفران چیست و چه ارزش غذایی دارد؟
هزاران سال است که انسان‌ها از زعفران برای اهداف خاصی استفاده می‌کنند، از آشپزی گرفته تا رنگ کردن پارچه و لوازم آرایشی. زعفران در حقیقت همان رشته‌های نارنجی است که در میان گلبرگ‌های بنفش‌رنگ گل زعفران رشد می‌کند. برای تولید ۴۵۰ گرم زعفران حدود ۱۷۰ هزار گل زعفران نیاز است و فرایند تولید و برداشت زعفران کاملا توسط دست انجام می‌شود و به همین دلیل هزینه آن بسیار زیاد است. بی دلیل نیست که زعفران را طلای سرخ می‌نامند چرا که به اندازه طلا گران‌قیمت و ارزشمند است.
ارزش غذایی زعفران
زعفران سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. مس، کلسیم، منگنز، آهن، روی، منیزیم و بسیاری مواد معدنی دیگر در زعفران یافت می‌شود. زعفران همچنین سرشار از آنتی اکسیدان است و دارای ویتامین‌های بسیاری چون ویتامین آ (A)، اسید فولیک، ویتامین ب۲، ویتامین ب۳ و ویتامین سی (C) است.
از مهم‌ترین ترکیبات شیمیایی زعفران می‌توان به سافرانال و پیکروکروسین اشاره کرده که عطر زعفران و طعم زعفران از آن‌ها نشات می‌گیرد. کروسین موجود در زعفران هم رنگ طلایی آن را ایجاد کرده و بسیار موثر است. کاروتن، لیکوپن، زآگزانتین، اوکالیپتول، پینن، برنئول، گرانیول، لیمونن، سیمن و لینانول از دیگر ترکیبات شیمایی موجود در زعفران هستند که منشا خاصیت آنتی اکسیدانی این ادویه گران‌بها به شمار می‌روند.
به دلیل آنکه زعفران سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و البته آنتی اکسیدان است، نه تنها به عنوان یک خوراکی ارزش غذایی بالایی داشته، بلکه خواص درمانی قابل توجهی هم دارد.
انواع کاربرد زعفران چیست؟
مهم‌ترین کاربرد زعفران را می‌توان به سه دسته آشپزی، درمانی و آرایشی تقسیم کرد:
آشپزی با زعفران
علاوه بر ارزش غذایی بالای زعفران، طعم و عطر آن هم در آشپزی بسیار مورد توجه است. جالب است بدانید که در قرون وسطا برای از بین بردن بوی بد مواد غذایی ذخیره شده (که به دلیل نبود یخچال به سرعت فاسد می‌شدند)، از زعفران برای خوش طعم کردن آن‌ها استفاده می‌کردند.
در حال حاضر هم استفاده از ادویه زعفران در غذاهای آسیایی و اروپایی بسیار رایج است. از رنگ زعفران به عنوان یک رنگ طبیعی برای زرد کردن شیرینی‌های مختلف، سوپ، برنج و بسیاری مواد غذایی دیگر استفاده می‌شود.
استفاده از زعفران به خاطر عطر و طعم آن در غذاهای ایرانی، هندی و عربی بسیار رایج است و می‌توان زعفران را از ادویه‌های اصلی در تهیه انواع غذاهای این کشورها دانست.
کشورهای اروپایی بیشتر از زعفران در تهیه نان و شیرینی‌ها استفاده می‌کنند، اما کشورهای آسیایی و خاورمیانه‌ای زعفران را به عنوان ادویه اصلی غذاهایی چون برنج و ماهی می‌دانند. به‌طورکلی می‌توان آشپزی را به عنوان مهم‌ترین و البته رایج‌ترین کاربرد زعفران نام برد.
خواص درمانی زعفران
طب سنتی در گذشته از زعفران بسیار استفاده می‌کرده است. برای مثال سومریان برای تهیه معجون‌های درمانی و شفابخش به سراغ زعفران می‌رفتند. در حال حاضر هم تحقیقات علمی و پزشکی بسیاری خواص درمانی زعفران را اثبات کرده است. از زعفران در تهیه بعضی داروها استفاده شده و برای درمان خانگی هم مصرف خوراکی زعفران پیشنهاد می‌شود.
زعفران از منابع اصلی آنتی اکسیدان‌ها محسوب می‌شود. خاصیت آنتی اکسیدان موجود در زعفران از کروسین، پیکروکروسین و سافرانال موجود در گل آن ناشی می‌شود. آنتی اکسیدان‌ها خواص درمانی بسیاری دارند و به همین دلیل زعفران در درمان بیماری‌ها بسیار کارآمد است. زعفران همچنین خاصیت ضد التهابی دارد. خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدان‌های موجود در زعفران، این ماده را به یک خوراکی شفابخش و معجزه‌آسا تبدیل کرده‌اند.
به‌طورکلی گفته می‌شود که زعفران در درمان سرفه، آسم، سرطان، کاهش علایم قاعدگی ، تقویت قوای جنسی، درمان افسردگی و بی‌خوابی موثر است. بر اساس مطالعات مصرف خوراکی زعفران به دلیل آنکه خاصیت ضد التهابی دارد، می‌تواند به مرور زمان علایم آلزایمررا کاهش دهد. زعفران همچنین زعفران در کاهش درد و علایم قاعدگی بسیار موثر است.
جلوگیری از افزایش قند خون و کاهش فشار خون بالا از دیگر خواص درمانی زعفران محسوب می‌شود. همچنین زعفران می‌تواند علایم آسم را بهبود بخشیده و مانع از سرفه شود. بااین‌حال خواص درمانی زعفران فقط محدود به سلامت جسمانی نیست. بلکه زعفران روی سلامت روان هم بسیار تاثیرگذار است.
بر اساس تحقیقات، یکی از مهم‌ترین خواص درمانی و کاربرد زعفران، کاهش علایم افسردگی است. به نظر می‌رسد که زعفران از داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین و سیتالوپرام عملکرد بهتری در درمان افسردگی دارد.
همچنین زعفران با کاهش اضطراب و بهبود خواب می‌تواند در درمان افسردگی و کاهش علایم آن موثر باشد. چرا که یکی از اصلی‌ترین عوارض افسردگی، کم‌خوابی است و زعفران می‌تواند فرایند خوابیدن را در بدن بهبود ببخشد. آنتی اکسیدان موجود در زعفران می‌تواند با افزایش سطح دوپامین مغز، خلق‌وخو را بهبود دهد.
زعفران و زیبایی پوست
از دیگر کاربردهای زعفران می‌توان به استفاده از آن در محصولات آرایشی و مراقبت از پوست اشاره کرد. از عطر شیرین و گرم زعفران در تهیه انواع ادکلن‌ها استفاده می‌شود. همچنین از رنگ زرد و طلایی آن برای تهیه محصولات آرایشی همچون رژلب و رژگونه استفاده می‌شود.
ایرانیان باستان از زعفران برای معطر کردن تن خود استفاده می‌کردند. در حال حاضر هم زعفران توجه صنعت آرایشی و بهداشتی را بسیار به خود جلب کرده است.
کروسین و کائمفرول از ترکیبات شیمیایی هستند که در تهیه لوازم آرایشی به وفور از آن‌ها استفاده می‌شود. در حالی که زعفران هم سرشار از این دو ترکیب شیمیایی است. زعفران می‌تواند از پوست در برابر اشعه فرابنفش خورشید محافظت کند. بر اساس تحقیقات زعفران عملکرد بهتری نسبت به کرم‌های ضد آفتاب دارد.
زعفران همچنین خاصیت مرطوب کنندگی دارد و می‌تواند رطوبت پوست را حفظ کرده و از خشکی آن جلوگیری کند. خاصیت آنتی اکسیدانی زعفران هم در درمان آکنه‌ها و محافظت از پوست در برابر سرطان پوست موثر است. زعفران همچنین با کاهش ملانین‌های پوست، می‌تواند پوست را شفاف‌تر و روشن‌تر کند. به همین دلیل است که از زعفران به عنوان ماده اولیه کرم‌های روشن کننده پوست استفاده می‌شود.
گفته می‌شود که زعفران می‌تواند جریان گردش خون در پوست را بهبود بخشیده و خاصیت لایه‌برداری دارد. به همین دلیل به نظر می‌رسد که زعفران در جلوگیری از پیری پوست موثر بوده و خاصیت جوان سازی دارد. بی دلیل نیست که از زعفران در تهیه ماسک‌های صورت و کرم‌های جوان کننده استفاده می‌شود.
از گذشته تا به امروز از زعفران در آشپزی، درمان بیماری‌ها و البته برای زیبایی استفاده شده است. به همین دلیل می‌توان کاربرد زعفران را در ارزش غذایی و خواص آن جست‌وجو کرد.
مطالعه بیشتر: دانستنی های زعفران