چگونه می‌توان تولید زعفران را افزایش داد؟
افزایش تولید زعفران به عوامل متعددی بستگی دارد. برای این کار بهتر است که ابتدا با انواع روش کشت زعفران و مزایا و معایب آن‌ها آشنا شده و بهترین روش را متناسب با شرایط خود انتخاب کنیم. در نهایت با توجه به نوع روش تولید زعفران، با اجرای بعضی نکات می‌توانیم راندمان تولید زعفران خود را افزایش دهیم. در ادامه همراه باشید تا انواع روش کشت زعفران و راهکارهای افزایش تولید زعفران را به شما معرفی کنیم.
روش سنتی تولید زعفران
هزاران سال است که گل زعفران را به صورت سنتی در مناطق گرمسیری می‌کارند. توجه به آب‌وهوا برای کاشت زعفران به روش سنتی بسیار اهمیت داشته، چرا که پیاز زعفران برای کشت به هوایی گرم و خشک و به دور از بارندگی نیاز دارد.
برای تولید زعفران به روش سنتی، کشاورزان باید ابتدا خاک مناسبی را انتخاب کنند. این خاک باید ترکیبی از شن و رس بوده و فاقد مواد مغذی باشد. پس از انتخاب زمین مناسب، خاک را باید از علف‌های هرز یا قلوه سنگ پاک و زهکشی کرد.
سپس نوبت به کاشت پیازهای زعفران می‌رسد. توجه به کیفیت پیاز زعفران بسیار اهمیت دارد. پیاز زعفران در برابر سرما مقاومت خوبی داشته و نیاز به آبیاری زیادی ندارد.
زمان کاشت پیازهای زعفران هم بسیار اهمیت دارد، چرا که این پیازها را باید از اواسط مرداد تا اواخر شهریور در خاک کاشت. پس از گذشت حدود دو تا سه هفته، اولین برگ‌های گل زعفران از خاک سر بیرون می‌آورد. پس از آن در اواسط مهر ماه، باید آن‌ها را آبیاری کرد و تا برداشت محصول تا پایان آبان ماه صبر کرد.
برداشت زعفران هم بسیار هزینه‌بر بوده و توجه به زمان آن از ضرورت‌های لازم است. چرا که زعفران را باید از طلوع آفتاب تا قبل از ۹ صبح که گل‌ها هنوز بسته نشده‌اند برداشت کرد.
• معایب کشت سنتی زعفران
- در کاشت سنتی باید به عوامل متعددی همچون منطقه و آب‌وهوا توجه کرد و به همین دلیل نمی‌توان در هر منطقه‌ای زعفران را کشت کرد.
- کشت سنتی زعفران به آبیاری نیاز داشته و با توجه به بحران کمبود آب با مشکلاتی مواجه است.
- هزینه برداشت کلاله‌های زعفران با دست در این روش بسیار بالا بوده و راندمان آن کمتر است.
- در این روش کلاله‌های زعفران در معرض مستقیم نور خورشید قرار دارد و به همین دلیل قدرت رنگ، عطر و طعم آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
- در کشت سنتی زعفران، پیازهای زعفران از پنج تا هفت سال در خاک باقی می‌ماند و به همین دلیل در این مدت نمی‌توان پیاز زعفران را دید و ممکن است که به بیماری یا آفت مبتلا شود.
• مزایای کاشت سنتی زعفران
کاشت سنتی زعفران هر چند مشکلات و دردسرهایی دارد، اما همچنان یکی از بهترین روش‌های کاشت زعفران باکیفیت شناخته می‌شود. چرا که اگر زعفران در شرایط آب‌وهوایی و منطقه‌ای خاصی قرار بگیرد، کیفیت بسیار بالاتری خواهد داشت و کیفیت این نوع زعفران با زعفران‌های گلخانه‌ای قابل مقایسه نیست.
برای مثال زعفران خراسان را می‌توان باکیفیت‌ترین نوع زعفران در جهان دانست، به دلیل آن که شرایط جوی ویژه‌ای دارد و در هیچ گلخانه‌ای نمی‌توان آن را بازسازی کرد.
روش‌های مدرن تولید زعفران
کشت مدرن زعفران به دو روش هیدروپونیک و آیروپونیک در گلخانه انجام می‌شود. اولین بار تولید زعفران گلخانه‌ای در چین انجام شد و چند دهه از اختراع این روش بیشتر نمی‌گذرد.
در روش هیدروپونیک که به آن آب کشت هم گفته می‌شود، برای تغذیه گیاه زعفران به جای خاک از آب استفاده می‌شود. پس از اندازه‌گیری نیاز پیاز و گل زعفران به مواد مغذی، آن را آبیاری کرده و به حفظ رطوبت، نور و تهویه آن توجه بسیار زیادی می‌شود.
در روش آیروپونیک که به آن هوا کشت هم گفته می‌شود، ریشه زعفران در هوا به صورت معلق نگهداری شده و گل زعفران در خاک قرار نمی‌گیرد. سپس ریشه زعفران را با کمک اسپری آب حاوی مواد مغذی یا مه تغذیه می‌کنند.
• معایب کشت مدرن و گلخانه‌ای زعفران
مهم‌ترین عیب کشت مدرن و گلخانه‌ای را می‌توان کیفیت پایین زعفران‌ها دانست. با وجود این که این روش مزایای بسیاری دارد، اما همچنان نمی‌توان شرایط جوی منحصربه‌فرد مناطقی چون خراسان ایران را در آن‌ها بازسازی کرد و در نتیجه کیفیت زعفران گلخانه‌ای با زعفران‌های تولید شده به روش سنتی قابل مقایسه نیست.
از دیگر معایب کشت مدرن هم می‌توان به عدم آموزش کافی کشاورزان، طراحی و اجرای دشوار گلخانه و عدم دسترسی به تجهیزات کافی را نام برد.
• مزایای کشت مدرن و گلخانه‌ای زعفران
- راندمان بیشتر تولید محصول تا ۳۰ درصد نسبت به کشت سنتی
- کاهش هزینه‌های مربوط به خاک همچون زهکشی و شخم‌زنی
- کشت طبقاتی زعفران در تمام فضای گلخانه و عدم محدودیت به کشت افقی در خاک
- آبیاری کمتر و کنترل میزان مصرف آب مورد نیاز
- کاشت زعفران در هر منطقه‌ای بدون توجه به شرایط آب‌وهوایی آن
- محیطی مناسب و بهداشتی که مانع از شیوع بیماری‌ها و آفت‌ها می‌شود
- در دسترس بودن پیاز زعفران و امکان اجرای مراقبت‌های لازم برای حفظ سلامت آن
راهکارهای افزایش تولید زعفران
همان‌طور که در روش‌های تولید زعفران هم اشاره کردیم، تولید زعفران باکیفیت و با راندمان بالا به عوامل متعددی همچون خاک، تغذیه، آب‌وهوا و پیاز مرغوب وابسته است. در نتیجه توجه به راهکارهای زیر در هر دو روش می‌تواند در افزایش تولید زعفران تاثیرگذار باشند:
- خاک حاصل‌خیز و مناسب که PH آن بین ۷ تا ۹۸ باشد.
- پیاز درشت و سالم که فاقد بیماری، آلودگی یا میکروب باشد.
- آبیاری باید با توجه به شرایط پیاز و خاک در زمان مناسب (پاییز) و به مقدار مناسب انجام شود. چرا که آبیاری بیش از حد و در زمان نامناسب همچون تابستان می‌تواند باعث رشد کنه‌ها شده و به پیاز زعفران آسیب برساند.
- جلوگیری از شیوع بیماری‌ها و آفات را باید در اولویت قرار دهید تا گل زعفران و پیاز آن آسیبی نبیند.
- استفاده از روش‌های علمی و مدرن در تولید زعفران هم می‌تواند باعث افزایش تولید زعفران و راندمان آن شود.
افزایش تولید زعفران به عوامل مختلفی در زمان کاشت از جمله خاک، انتخاب پیاز مناسب، زمان درست کشت زعفران، روش کاشت، آب و هوای مناسب کشت زعفران، تراکم و عمق کاشت پیاز زعفران و در زمان داشت به عواملی از جمله سله کشی، حذف علف‌های هرز و وجین زمین و آبیاری و در مرحله برداشت هم به عواملی همچون روش چیدن گل زعفران بستگی دارد.